Η ιστορική έρευνα δεν έχει τέλος. Η κ. Ιωάννα Σφακιανάκη, έφερε στη δημοσιότητα ένα σημαντικό έγγραφο. Ήταν Μάρτιος του 1897 όταν ένα κείμενο καταγγελία 1550 επιφανών Κρητών δημοσιεύεται και καταγγέλλει τον “πολιτισμένο κόσμο” για αδιαφορία… μετά το βομβαρδισμό της Κρήτης.
Μεταξύ αυτών Επίσκοποι, δήμαρχοι, οπλαρχηγοί, λόγιοι και επιφανείς άνδρες της εποχής.Το κείμενο των Κρητών κατά της Ευρώπης και Αμερικής έχει ιστορική αξία λόγω και των επαναστατών και άλλων παραγόντων του νησιού που υπέγραψαν. Στην ουσία έχουμε μια καταγραφή των επιφανών οικογενειών της Κρήτης στα τέλη του 19ου αιώνα». Η επαρχία Αμαρίου είχε τότε τρεις δήμους. Αποδούλου, Μοναστηρακίου και Μέρωνα.
Παραθέτουμε τα ονόματα των Αμαριωτών που υπέγραψαν τη διαμαρτυρία το 1897, λίγο πριν την αυτονόμηση της Κρήτης. Μέσα σ’ αυτά θα βρούμε πολλούς γνωστούς και συγχωριανούς μας. Με χαρά βλέπω τα ονόματα δύο προπαππούδων μου. Του Ιωάννη Κατσαντώνη(Αναγνώστη), από το Άνω Μέρος, όπου το Παρατσούκλι του Αναγνώστης χρησιμοποιείται ως όνομα, όπως μερικές φορές συνέβαινε και του Ιωάννη Ψαρουδάκη (Ψαρουδογιάννη), από το Αποδούλου. Επίσης τα ονόματα των Αϊγιαννιωτών, Ανδρέα Ζωϊδάκη, Τίτου Καπαρού κ.ά.
ΕΠΑΡΧΙΑ “ΑΜΑΡΙΟΥ”
ΔΗΜΟΣ ΑΠΟΔΟΥΛΟΥ
Νικολ. Σουμπασάκης, Δήμαρχος, Εμμ. Παττακός, Μιχ. Ψαρουδάκης, Αναγν. Καντζαντώνης, Ελευθ. Σπυριδάκης, Ιωαν. Ψαρουδάκης, Νικ. Πλατύραχος, Νικ. Στεφανάκης, Παντ. Παττακός, Σ. Α. Παττακός, Ιωαν. Τσουπάκης, Τίτος Καπάρος, Στυλ. Τσουπάκης, Ιωαν. Περράκος, Μιχ. Βρυσανάκης, Γεώργιος Ψαρουδάκης, Παπά Αλέξης Γιαννάκης, Εμμ. Φωτάκης, Ανδρέας Ζωιδάκης, Αναγν. Ανδρουλάκης, Α. Καννακάκης, Ιω. Μπούντζουκας, Γρηγ. Γισαφάκης, Θεοχ. Παττακός, Χαριδ. Πλατύρραχος, Ιω. Πλατύρραχος, Π. Ζαχαριουδάκης, Ν. Δανδουλάκης, Ν. Λατζουράκης, Γ. Μαραγκάκης, Μ. Γιαννακάκης, Ιων. Στεργιάκης, Π. Καλλέργης, Παπά Θεοδ. Φουρφουλάκης.
ΔΗΜΟΣ ΜΕΡΩΝΟΣ
Γεωργ. Λαγκουβάρδος Δήμαρχος, Εμμ. Πορτάλιος, Παππά Μιχ. Σημαντήρης, Χʼʼ Νικ. Μοσχονάς, Συμεών Σπυριδάκης, Γεωργ. Γενεράλης, Γεωργ. Π. Ε. Σαουνάτζος, Τίτος Σημαντήρης, Ιωαν. Γενεράλης, Αναγν. Γιαννακουδάκης, Μιχ. Β. Χαρακόπος, Κωνστ. Δραμιτινός, Στυλ. Τσιουδάκης, Ιωαν. Ιωσήφ Δασκαλάκης, Χριστοδ. Γαβραδάκης, Εμμ. Λαΐνης, Βασιλ. Χαροκόπος, Μάρκος Ιερωνυμάκης, Δημ. Χατζιδάκης, Αγγελής Φασουλάς, Αντ. Δραμιτινός, Μάρκος Μαρκίδης, Χριστοδ. Δραμιτινός, Μιχ. Ζερβός, Α. Καλοειδάς, Ν .Καλοειδάς, Χ. Καλοειδάς, Παπά Νικολ. Γενεράλης, Φρ. Αγγελάκης, Ν. Τάταρης, Ν. Γεωργιουδάκης, Σεβαστ. Πολιτάκης, Αν. Ριτσάτος, Πολυζώης Σημαντήρης, Γεωργ. Χατζιδάκης, Ηλίας Μοσχάκης, Γεωργ. Παπαδάκης, Γ. Προκόπης, Ν. Σερδάκης, Στ. Γερωνυμάκης, Αναγν. Σταυρουλάκης, Στ. Κοκονάς, Νικ. Σταυρουλάκης Στ. Καραμπασάκης, Στ. Μουρτζανός, Μιχ. Λέκας, Μιχ. Πατρικαλάκης, Κων. Βαρούχας, Ματθ. Δεβεράκης, Γ. Μιχελάκης
ΔΗΜΟΣ ΜΟΝΑΣΤΗΡΙΑΚΙΟΥ
Νικ. Καφάτος Δήμαρχος, Γεωργ. Ε. Σαουνάτζης, Γεωργ. Ε. Ανδρεαδάκης, Παππά Εμμ.Τουρνάκης, Γεωργ. Ν. Βλαστός, Χαρ. Σιλιγάρδος, Μύρων Λίτινας, Στυλ. Τζουλάκης, Γεωργ. Στ. Σιγανός, Νικ. Ιερώνυμος, Γεωργ., Σαρρής, Δημ. Μοσχοβίτης, Γεωργ. Πατακός, Μιχ. Κασιμάτης, Ιωαν. Βούλγαρης, Νικ. Ανδρουλιδάκης, Εμμ. Λουρωτός, Αντ. Λίτινας, Εμμ. Θ. Γενεράλης, Νικ. Πάτερος, Σταύρος Παττακός, Νικ. Ε. Κασιμάτης, Κωνστ. Τζαγκρής, Γεωργ. Φουρτίνης, Π. Λαΐνης, Γεωργ. Σουμπασάκης, Νικ. Κασιμάτης, Γεωργ. Παππαδάκης, Παντ. Διαμαντής, Γεωργ. Μικέλης, Αστρινός Βερνάδος, Παύλος Σελάκης, Εμμ. Σαουνάτζος, Γεωργ. Ανδρεαδάκης, Παύλος Παππαδάκης, Ανδρ. Βεργίτζης, Παππά Νικ. Βούλγαρης, Ηλία Δαμβουνέλης, Ιω. Περράκης, Ιω. Παπαδάκης, Κωνστ. Κονίδης, Νικ. Κουτάκης, Γεωργ. Φωτάκης, Σταμ.Ρολόγης, Σπ. Μαρνιέρος, Μιχ. Ριτζάτος, Εμ. Γιαννουλάκης, Μιχ. Βρυσανάκης, Κωνστ. Μοναχογυιός, Εμμ. Μαθιουδάκης, Γεωργ. Μανουσοθεδοωράκης, Νικ. Πάτερος, Νικ. Σκουλούδης, Ηλ. Προβιδάκης.
Δρ Ευτύχιος Σ. Καλογεράκης
