Του Γιάννη Ν. Ιερωνυμάκη
Ένας οικισμός στο βυθό του φράγματος
Το όνομα του οικισμού στην ομώνυμη κοιλάδα η οποία σήμερα κατακλύζεται από το ΦΡΑΓΜΑ ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ πιθανότατα προήλθε από την ύπαρξη πολλών μικρών ή μεγάλων ρυακιών τα οποία συμβάλουν και δημιουργούν τον ποταμό «ΣΦΑΚΟΡΥΑΚΟ» ο οποίος μέσω του Πρασσανού Φαραγγιού εκβάλει στον Πλατανιά.
Περισσότερα...Το φρούριο ΚΟΥΛΕΣ πάνω ακριβώς από το φράγμα καθώς και τα ερείπια της ΠΑΛΙΟΤΑΒΕΡΝΑΣ είναι τα απομεινάρια της κατοίκησης και κατά την περίοδο της Τουρκοκρατία.
Το φυσικό περιβάλλον, το κλιμα, το νερό από τον ποταμό και τα παραγωγικά χωράφια της περιοχής υπήρξαν στοιχεία που σε καθημερινή βάση προσέλκυαν αγρότες και κτηνοτρόφους από όλα τα γύρω χωριά (κυρίως ΠΑΝΤΑΝΑΣΣΑ, ΒΩΛΙΩΝΕΣ & ΧΑΡΚΙΑ).
Από τις αρχές του 1900 αρχίζει να αναπτύσσεται ο οικισμός που όλοι θυμόμαστε.
Το σπίτι του Χατζηγρηγόρη, ο νερόμυλος των Γερωνυμήδων, του Σήφη το σπίτι, ο σταθμός Χωροφυλακής (Φυλάκιο), το εργοστάσιο και σπίτι του Κοτσίφη, τα σπίτια & καφενεία –ταβέρνες των Κεχαγιαδιάκη Νικού και Βαγγέλη και αργότερα του Γιώργη (ΤΑΜΠΟΥΝΕΛΗ) και των Κοτσιφομιχάλη και Κοτσιφομανώλη, το σπίτι του Μάρκου Τίτου Ιερωνυμάκη, του Χαράλαμπου το σπίτι, το κτίριο και η ταβέρνα του Συνεταιρισμού, το εργαστήριο τσιμεντόλιθων του Μανούσου Ανδρουλάκη και τα σπίτια των παιδιών του Γιάννη και Θρασύβουλου με το βενζινάδικο και τελευταία το σπίτι του Νίκου Ιερωνυμάκη. Σε όλα αυτά θα πρέπει να προστεθούν τα παλιά και νεότερα “μητάτα” που βρισκόταν στην περιοχή (του Νικήστρατου, του Φουρογίωργη, του Μαρκου της Βασίλας, του Βασιλουργομιχάλη του Νεοκλη, του Κώστα κ.α.). Οι μόνιμοι κάτοικοι, οι βοσκοί και οι περιβολάρηδες, οι μέχρι και τέσσερις ταυτόχρονα λειτουργούσες ταβέρνες καθώς και διερχόμενοι, από και προς το Ρέθυμνο Αμαρίωτες, ήταν οι λόγοι που είχαν κάνει τους ΠΟΤΑΜΟΥΣ , «στέκι». Υπήρξε εποχή (1980-2000) που ζούσαν ή/και δραστηριοποιούνταν στους ΠΟΤΑΜΟΥΣ περισσότερα από 50 άτομα.
Και, κατασκευάστηκε το ΦΡΑΓΜΑ ΤΩΝ ΠΟΤΑΜΩΝ (http://www.amariotes.gr/index.php?id=13,270,0,0,1,0).
Τα νερά σκέπασαν όλα τα παραπάνω. Η αλματώδη ανάπτυξη των ΠΟΤΑΜΩΝ ως οικισμός διακόπηκε. Η όμορφη κοιλάδα μετατράπηκε σε μια πανέμορφη τεχνητή λίμνη.
Ήδη οι δραστήριοι και έξυπνοι Αμαρίωτες άρχισαν να αξιοποιούν και να εκμεταλλεύονται τον φυσικό αυτό πλούτο. Ταβέρνες & καφέ στην γύρω περιοχή, επιτυχημένες καλλιτεχνικές εκδηλώσεις (συναυλίες), καθιέρωση αγιασμού των υδάτων τα Θεοφάνεια, τέλεση μυστηρίων (γάμων, βαφτίσεων) στο εκκλησάκι της Αγίας Κυριακής- που μεταφέρθηκε πριν το σκεπάσουν τα νερά από τον πυθμένα της λίμνης, δείχνουν ότι ο οικισμός των ΠΟΤΑΜΩΝ θα συνεχίσει να υπάρχει και πάνω από την λίμνη, ιδιαίτερα μετά την υλοποίηση του προγραμματισμένου ΥΒΡΙΔΙΚΟΥ ΣΤΑΘΜΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ.Ήδη είναι ένας από τους τουριστικούς προορισμούς της Κρήτης.
( Συντάχθηκε από: Γιάννη Ν. Ιερωνυμάκη)
«28η ΕΦΟΡΕΙΑ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
Ποταμοί Αμαρίου
Εκτεταμένες εργασίες (1998-2000, 2002-2003, 2007) έγιναν και στους Ποταμούς Αμαρίου, στη λεκάνη κατάκλισης του ομώνυμου φράγματος. Οι έρευνες επικεντρώθηκαν σε τρεις θέσεις, που είχαν ισχυρές ενδείξεις για ύπαρξη αρχαιοτήτων. Στη μια εξ αυτών ήλθε στο φως λουτρική εγκατάσταση του πρώιμου 4ου αιώνα (εικ. 10). Το μικρό αυτό βαλανείο με τους τέσσερις χώρους θα πρέπει να εγκαταλείφθηκε όταν μέρος του καταστράφηκε από την αλλαγή ροής του παρακείμενου ποταμού. Ερευνήθηκαν ακόμα ανασκαφικά ο ερειπωμένος ναός του Αγίου Γεωργίου, καθώς και μια εργαστηριακή πιθανότατα εγκατάσταση, στον περιβάλλοντα χώρο της Αγίας Κυριακής (εικ. 11).
Εικ. 10-11. Ποταμοί Αμαρίου. Ο υπόκαυστος χώρος του λουτρού και εργαστηριακή εγκατάσταση.»