ΚΑΡΗΝΕΣ(ΚΑΡΙΝΕΣ)

Οι Καρίνες είναι  ορεινό χωριό της  επαρχίας Αγίου Βασιλείου Ρεθύμνου. Το υψόμετρο του χωριού είναι 550 μ.

Είναι το ποιο απομακρυσμένο από το γιαλό και Βόρεια και Νότια σε ίση σχεδόν απόσταση . Εάν κοιτάξουμε το χάρτη της Κρήτης και τραβήξουμε έναν νοητό κάθετο άξονα από την παραλία του Πλατανιά στο Κρητικό Πέλαγος μέχρι την Κεραμιανή παραλία στο Λυβικό Πέλαγος οι Καρίνες βρίσκονται στο κέντρο του νομού Ρεθύμνου  και γιαυτό τα ρυάκια  εκβάλουν και στο Λιβυκό και στο Κρητικό Πέλαγος..

Το χωριό είναι χτισμένο στην εσχατιά της επαρχίας Αγίου Βασιλείου στο κέντρο του τριγώνου που διαγράφουν τα σύνορα με την επαρχία Αμαρίου & την επαρχία Ρεθύμνου . Ανατολικά συνορεύει με την Πατσό του δήμου Αμαρίου ( Πατσώτικος Ποταμός και φαράγγι Αγίου Αντωνίου ), Νοτιοανατολικά με το όρος Σωρό της επαρχίας Αμαρίου και το Σπηλιανό όρος Βορίζη ,Νότια με τις Καρηνιώτικες Κορφές , Νοτιοδυτικά με τα Λοφιά της περιφέρειας Λαμπινής, Βόρεια και Δυτικά με τα χωριά του Βρύσινα και την Ονιθέ.

Παλαιότερα πέραν του κύριου οικισμού, τις Καρίνες απάρτιζαν μικρότεροι οικισμοί (μετόχια) με τις παρακάτω ονομασίες

1.«Καλογεράδος» (Βορειοδυτικά του οικισμού)

2. «Πέτρα» ((Βορειοδυτικά του οικισμού)

3. «Άγιος Ιωάννης-Κεφάλα» (Ανατολικά του οικισμού) το αναφερόμενο μετόχι ήταν ιδιοκτησία της Ιεράς Μονής Αρσανίου μέχρι και την εποχή του μεσοπολέμου οπότε και οι μοναχοί το εγκατέλειψαν και η περιουσία της Μονής περιήλθε στο Εφεδρικό Ταμείο και σήμερα πλέον σε ιδιώτες.

ΙΣΤΟΡΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ

Το τοπωνύμιο «Καρήνες ή Καρίνες» άλλοτε απαντάται με –ι-(γιώτα) και άλλοτε με –η- (ήτα).

Α) ΚΑΡΗΝΕΣ

Σύμφωνα με τον φιλόλογο Θ.Σ.Πελαντάκη, ετυμολογεί το όνομα λέγοντας ότι «η γραφή του ονόματος με –η- ενθυμίζει Ομηρικές λέξεις: το Κάρα, το Κάρη, το Κάρηνον = κεφαλή, κορυφή. Δικαιολογείται δε από το γεγονός ότι το χωριό Καρήνες έχει πολλούς λόφους, βουνά, κορυφές. Η άποψη αυτή ενισχύεται από το ότι στο όρος Κέντρος υπάρχουν τοπωνύμια με την ίδια ρίζα: «Ακάρε», «Αποκάραδο» κ.τ.λ.

Β) ΚΑΡΙΝΕΣ

Σύμφωνα με μελέτη του κ. Εμμανουήλ Γ. Γενεράλη (1860-1943) αναφέρει: «Καρίναι: Καρίνη και εις την εκφοράν των νεκρών θρηνωδός, μοιρολογίστρα. Εντεύθεν το Καρικνή. Μούσα = επιτάφιος θρήνος, μοιρολογικόν τραγούδι. Ο Ησύχιος λέγει: «Καρίναι: θρηνώδεις μουσικαί αι τους νεκρούς τω θρήνω παραπέμπουσαι προς τας ταφάς και τα κήδη.

 Παρελαμβάνοντο δε από Καρίας και τους αλλοτρίους νεκρούς επί μισθώ εθρήνουν». Οι κάτοικοι του χωριού Καρινών και σήμερον είναι εύμολπο προς τω φιλοπόλεμω».

ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΣΤΟΝ ΧΡΟΝΟ.:

Ο οικισμός ανάγεται στην Β΄ Βυζαντινή περίοδο καθώς συναντάται για πρώτη φορά σε έγγραφο του Βενετού δούκα της Κρήτης Jacobo Delfino για το διαχωρισμό του φέουδου ανάμεσα στον Γεώργιο Βαρούχα και τον ανιψιό του Μιχαήλ το έτος 1260-1262.

Στον Fr. Barozzi το 1577 καταγράφεται Carines στην επαρχία Αμαρίου.

To 1583 ο Καστροφύλακας δύο οικισμούς στο νομό Ρεθύμνης ο πρώτος ως Carines με 312 κατοίκους και ο δεύτερος ως Carrines με 36 κατοίκους.

 Ο Στέργιος Σπανάκης σχολιάζει σχετικά « πρόκειται για λάθος ή μήπως ο μικρότερος οικισμός ήταν χωριστή συνοικία του μεγαλύτερου και αναφέρεται ιδιαιτέρως όπως συμβαίνει και σ’ άλλες περιπτώσεις.»

Απ’ τoν Βασιλικάτα το 1630 αναφέρεται ως Charines (Μνημεία Κρητικής Ιστορία σελ.129). Κατά την Αιγυπτιακή απογραφή του 1834 υπήρχε χωριό στην επαρχία Αμαρίου με το όνομα Κarines. Το 1881 αναφέρεται «Καρίναις» στο δήμο Μέρωνα Αμαρίου με 252 χριστιανούς κατοίκους και το 1900 με 275. Έπειτα οι Καρίνες απαντώνται το 1920 ως έδρα ομώνυμου αγροτικού δήμου της επαρχίας Αγίου Βασιλείου, πλέον με 294  Χριστιανούς κατοίκους και το 1928 ως έδρα ομώνυμης κοινότητας με 395 κατοίκους. Απ’ το 1940 τις συναντούμε ως «Καρίναι» με 436 κατοίκους, το 1951 με 398 κατοίκους, 1961 με 370, 1971 με 293, 1981 με 239, 1991 με 256 κατοίκους 2001 με 218 κατοίκους και το 2011 με 201 κατοίκους.

Το 1890 οι Καρήνες, ανήκουν στον δήμο Μέρωνος ή Επάνω Δήμο, περιγράφονται δε από τον Εμμ. Λαμπρινάκη ως «κώμη ποιμενική, με ευφόρους γαίας, εξάγουσα ωραίους φασιόλους και άλλα είδη, διακρινομένη δε διά το εύανδρον των κατοίκων της,το δε 1920 -1925 ,ονομάστηκε έδρα ομώνυμου αγροτικού Δήμου Καρινών.

Η αρχική αναγνώριση της κοινότητας Καρηνών έγινε με το Δ. 6-9-1925, ΦΕΚ Α 260/1925 και προήλθε από την κοινότητα Σπηλίου.

ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΤΟΥΡΚΟΚΡΑΤΙΑΣ

Οι κάτοικοι του χωριού φημίζονται για την ανδρεία, το φιλότιμο την φιλοξενία αλλά και τον αψύ χαρακτήρα τους. Οι Καρίνες ευρισκόμενες σε τοποθεσία που είναι μεταίχμιο τριών επαρχιών (Αμαρίου, Αγίου Βασιλείου και Ρεθύμνου) μέσα στην ορεινή ενδοχώρα του νομού προσφέρονταν για καταφύγιο επαναστατών. Επίσης, οι συνθήκες της εποχής και το πνεύμα που επικρατούσε στο χωριό οδηγούσαν την πλειοψηφία των κατοίκων στην επαναστατική δράση. Οι κάτοικοι των Καρινών είχαν αναλάβει ρόλο προστάτη των Χριστιανών της περιοχής αλλά και των οδοιπόρων (ο παλαιός Αγιοβασιλιώτικο δρόμος περνούσε απ΄ τα όρια του χωριού: Λείβαδος Πέτρα-Χάνι Προκόπη-Λοφιά Δαριβιανά–Σπήλι , καθώς το χωριό ήταν θύλακας χριστιανικός σε περιοχή όπου γύρω υπήρχαν κυρίως τουρκοκατοικημένα χωριά όπως Πατσός, Γενή, Καρέ, Αμπελάκι κ.τ.λ.

Οι Καρίνες υπήρξαν μάνα αγωνιστών και τόπος περίθαλψης και αρωγής διωκομένων από τους Οθωμανούς και ως εκ τούτου οι Καρινιώτες ήταν οι συνήθεις ύποπτοι για κάθε αδίκημα κατά την Τουρκική διοίκηση.

Η προφορική παράδοση οι παλαιοί περιηγητές και οι ιστορικοί το αναφέρουν ως το Χριστιανοχώρι των Καρινών που δεν «κατοικήθηκε ούτε κάηκε ποτέ από Τούρκους.»

Οι Καρίνες πρωταγωνιστούν στις ταραχές και στον αναβρασμό της περιόδου 1891-1892 («Οκτωβριανά») μαζί με τις άλλες περιοχές τ’ Αμαρίου, τ΄ Αι Βασίλη , της Άσή Γωνιάς, τ΄ Ατσιπόπουλο, των Σφακίων, των Περιβολίων και των Ανωγείων. Κυρίαρχα ήταν τα ζητήματα των φυγόδικων και καταδιωκόμενων Καρινιωτών αγωνιστών Γεωργίου Παπαδάκη, Ιωάννη Στεφανάκη, Γεωργίου Παλιεράκη και Βλαστού Φραγκιουδάκη, μαζί μ΄ αυτά του Αμαριώτη Στυλιανού Ιερωνυμάκη και του Γαλλιανού Ευάγγελου Φραγκιαδάκη.

Οι Καρινιώτες εμπλέκονται με παράσταση τους στις Αρχές για τη διαλεύκανση και της τιμωρίας των υπευθύνων της δολοφονίας του Μελαμπιανού Παπά Αυγουστάκη και την περίθαλψη του

τραυματισμένου της ενέδρας των Οθωμανών Αλεξ. Μελιδονιώτη.

Στην Επανάσταση του 1895-1897 οι Καρινιώτες ήταν απ’ αυτούς που μέχρι τέλος υποστήριζαν το αίτημα της ¨Ένωσης κι όχι της αυτονομίας , με χαρακτηριστική την αντίδραση τους στην πρόταση του Κούνδουρου στην συνέλευση του Kλίματος Αποκορώνου.(Από το βιβλίο Σοφουλη)

Οι παρακάτω (συνοπτικα) αγωνίστηκαν εναντίον του Οθωμανού κατακτητή από το 1830-1930 έτσι όπως καταγράφτηκαν από τον Θεμιστοκλή Σοφούλη σε έκδοση του Υπουργείου Στρατιωτικών επί κυβερνήσεως Ελευθερίου Βενιζέλου και το έργο του δασκάλου (Καρινών) Νικολάου Φασατάκη.

1.Πατήρ Νικόλαος Παπαδάκης

2. Γεώργιος Ν. Παπαδάκης, οπλαρχηγός επαρχίας Αμαρίου και Σωματάρχης. Αγώνες : 1866,1878,1889 και 1890.

3. Εμμανουήλ Ν. Παπαδάκης Πεντακοσίαρχος και πρώτος Φρούραρχος των προφυλακών του Αμαρίου.

4. Νικόλαος Σέρδες ,αγώνες 1878 1896

5. Νικόλαος Μπλάζιος Οπλαρχηγός, Αρκάδι 1866

6. Γεώργιος Σέρδες Οπλαρχηγός 1878

7. Ευάγγελος Σέρδες

8. Ιωσήφ Γεωρ. Δασκαλάκης, Καπετάνιος των Καρινών, Πεντακοσίαρχος, Πληρεξούσιος Αμαρίου στη Γεν. Συνέλευση των Κρητών του 1878. Αγώνες 1858,1866,1878.

9. Ιωάννης Ιως. Δασκαλάκης εκλεγμένος Οπλαρχηγός Καρινών

10. Εμμανουήλ Κουτσάκης, σκοτώθηκε 1867.

11. Βασίλειος Α. Παλιεράκης ,Διακοσίαρχος, Αγώνες 1878 κε.

12. Δημήτριος Απ. Παλιεράκης, Σημαιοφόρος Οπλιτών Καρινών, Εκατόνταρχος 1866,1878, 1896.

13. Εμμανουήλ ή Αναγνώστης Στελιουδάκης σκοτώθηκε το 1867

14. Γεώργιος Εμμ. Στελιουδάκης σκοτώθηκε το 1867

15. Κοκοτσάκης Εμμ

16. Κουτσάκης Ιωάννης

17. Κουτσάκης Ματθαίος

18. Κουτσάκης Μιχαήλ

19. Νικολουδάκης Στυλιανός

20. Σαββακης Γεώργιος

21. Σαββάκης Ιωαννης

22. Σερδάκης Κων/νος

23. Στελιουδάκης Στυλιανός

ΓΕΡΜΑΝΙΚΗ ΚΑΤΟΧΗ

Σημαντική όμως ήταν η προσφορά του χωριού των Καρινών και την περίοδο της Γερμανικής κατοχής με έντονη αντιστασιακή δράση όλων των κατοίκων όπου λόγω των πατριωτικών τους αισθημάτων και της γεωγραφικής θέσης του χωριού αποτελούσε σημείο συνάντησης και καταφύγιο.Στα πρώτα χρόνια της κατοχής, το σύνολο σχεδόν  των κατοίκων ήταν οργανωμένοι στον ΕΑΜ.

Μια από τις κορυφαίες προσωπικότητες του αντιστασιακού κινήματος στην Κρήτη ο καπετάν Λεμονιάς (Νικόλαος Παπαδάκης) γεννήθηκε στις Καρίνες το 1901. Εθελοντής στη Μικρασιατική εκστρατεία την περίοδο της κατοχής μυήθηκε στο ΕΑΜ από τον καθηγητή Γιάννη Μαθιουδάκη από την Κοξαρέ. Σύντομα (αν και αγράμματος) αναδείχτηκε σε γενναίο καπετάνιο του Ε.Λ.Α.Σ. όπου παρέλαβε την αρχηγία του Ε.Λ.Α.Σ στο Ρέθυμνο από τον καπετάν Γιάννη Σπιθουλάκη. Διακρινόταν για την φιλοπατρία του, τη μετριοφροσύνη του, την ευστροφία την τόλμη και την αντρεία του. Έδωσε τις μάχες α) Ποταμών (11/9/1943) β) Αγριοχώραφο Κουρταλιώτη (29/08/1943) γ) Κρουσανιώτικο Φαράγγι (14/07/1943 και 07/08/1943) δ) Αραβάνες (29/8/1943) ε) Κοξαρές (29/08/1943).

Αν και προσωπικά είχε καταφέρει να θέσει εαυτόν εκτός του εμφύλιο πολεμικού κλίματος της εποχής, δολοφονήθηκε από χέρι ελληνικό στις 17/01/1945 στην θέση «Κουτσουλίθρα» του χωριού Κοξαρέ.

Στις Καρίνες στο Δημοτικό σχολείο πραγματοποιήθηκαν δυο (2) Παγκρήτια Συνέδρια των μυστικών πατριωτικών οργανώσεων της Κρήτης όπου στο δεύτερο στις 3 Μαίου 1943 οι αντιστασιακές ομάδες (ΕΑΜ) διασπάστηκαν και έγινε αυτό που επιδίωκαν οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Συμμαχικών δυνάμεων που δυστυχώς αποτέλεσε και την αρχή για τον μετέπειτα Εμφύλιο.

Το σπίτι του Σταύρου Τζουρμπάκη ή Σταυριανού ή Σταυγιανού στις Καρίνες είχε χαρακτηριστεί «Σπίτι των κατασκόπων» λόγω του ότι ήταν σημείο συνάντησης και καταφύγιο των αντιστασιακών ομάδων. Απ‘ αυτό το σπίτι είχαν περάσει μεγάλες προσωπικότητες της αντίστασης: Μπαντουβάς, Πετρακογιώργης, Κατσιάς, Λεμονιάς κ.α.. και σ’ αυτό το σπίτι διέμειναν και ένα βράδυ ο Κράίπε και η ομάδα απαγωγής του.

Πεσόντες Κατά του Γερμανού Κατακτητή

1. Νικολουδακης Εμμανουήλ τ. Ιωάννου

2. Τζουρμπάκης Ευάγγελος του Βασιλείου

3. Τζουρμπάκης Ευάγγελος του Εμμανουήλ

4. Τραϊτοράκης Ιωσήφ

5. Φραγκιουδάκης Μάρκος του Ζαχαρία.

Το Σχολείο(Βουλευτήριο  Εθν.Αντιστασης)

Το σχολείο τού χωριού λειτούργησε αρχικά ως γραμματοσχολείο (1899), ημιημερήσιο Παντανάσσης-Καρηνών (1900), προάχθηκε σε διθέσιο (1951) κι απ’ τα τέλη τής δεκαετίας του ’70 ως μονοθέσιο, μέχρι το σχολικό έτος 1999- 2000, που έπαυσε να λειτουργεί, έχοντας τέσσερις, μόλις, μαθητές, οι οποίοι μεταφέρθηκαν στο σχολείο τού Σπηλίου. Εκεί μεταφέρθηκαν και τα αρχεία τού σχολείου.

Το παλιό, το πρώτο κτίριο τού σχολείου είχε ανεγερθεί απέναντι της εκκλησίας τού Τιμίου Σταυρού. Το σχολικό έτος 1927- 28 κτίστηκε το νέο διδακτήριο, το οποίο διατηρείται και σήμερα με χρήματα τού μετέπειτα βουλευτή Μανόλη Παπαδογιάννη και ενέργειες τού  τοτε προεδρου Στεφανή Φραγκιουδάκη.

Το συγκεκριμένο κτίριο έχει ιστορική σημασία, καθώς ήταν η έδρα και ο τόπος συνάντησης των καπεταναίων των αντάρτικων ομάδων κατά την Εθνική Αντίσταση 1941-1944 τού νομού Ρεθύμνου. Συγκεκριμένα, στο σχολείο Καρηνών έγιναν δυο μεγάλα συνέδρια. στο δεύτερο εξ αυτών (Απρίλη 1943) οι αντιστασιακές ομάδες (ΕΑΜ) διασπάστηκαν και έγινε αυτό που επιδίωκαν οι ανταγωνισμοί των Μεγάλων Συμμαχικών δυνάμεων, που, δυστυχώς, αποτέλεσε και την αρχή για τον μετέπειτα Εμφύλιο.

Το σχολείο σήμερα  είναι στην λήθη,αναμένοντας την ανάδειξη και ιστορική του αξιοποίηση …

Βασίλης Κοκοτσάκης