Γεώργιος Xαροκόπος
Αναδημοσίευση από : ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΖΩΝΗ
Η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου υπήρξε το πρώτο μεγάλο κατόρθωμα της ένοπλης αντίστασης κατά των κατακτητών της χώρας μας. Στην εποχή κατά την οποία ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος είχε φθάσει στο αποκορύφωμα της διεξαγωγής του και η έκβασή του ήταν ακόμη αβέβαιη. Και το σημαντικότερο, από πανευρωπαϊκής αντιστασιακής πλευράς είναι ότι «υπήρξε η πρώτη συντονισμένη από το συμμαχικό στρατηγείο επιχείρηση στρατηγικής σημασίας σε όλη την Ευρώπη». Ο χαρακτηρισμός αυτός είναι του επικεφαλής του σχεδίου ανατίναξης, αξέχαστου Άγγλου συντ/ρχη Κρίστοφερ Γουντχάουζ, που κατά την κατοχή ήταν αρχηγός της Βρετανικής μυστικής αποστολής και συντονιστής των επιχειρήσεων των ανταρτικών ομάδων κατά των κατακτητών στην ηπειρωτική Ελλάδα, από το καλοκαίρι του 1942 μέχρι την απελευθέρωση. Προηγουμένως από τον Οκτώβριο του 1941 μέχρι τον Απρίλιο του 1942 δρούμε ως επικεφαλής της υπηρεσίας ειδικών επιχειρήσεων στην Κρήτη, όπου συνεργαζόταν με τον καπετάν Μανώλη Μπαντουβά με τον οποίο διεφώνησε τελικά και ανακλήθηκε στο Κάϊρο. Για τη διαφωνία αυτή έχουν γραφεί πολλές ανακρίβειες. Τα πραγματικά της αίτια αναφέρονται στο βιβλίο μας «Η απαγωγή του στρατηγού Κράϊπε».
Στην γέφυρα του Γοργοπόταμου
Τα μέσα Αυγούστου 1942 οι Σύμμαχοι είχαν ενισχύσει τις δυνάμεις των ώστε ο κίνδυνος για την Μ. Ανατολή από την βόρεια Αφρική είχεν αποσοβηθεί τελείως και ετοιμαζόταν η μεγάλη αντεπίθεσή τους με αρχηγό της αναδιοργανωμένης 8ης στρατιάς, τον στρατηγό τότε και μετέπειτα στρατάρχη Μοντγκόμερυ. Οι μυστικές υπηρεσίες στο Κάϊρο σχεδίασαν την επιχείρηση «Χάρλινγκ» για να καθυστερήσουν τον ανεφοδιασμό του Ρόμμελ, από την ηπειρωτική Ελλάδα. Τρεις ήσαν οι γέφυρες της σιδηροδρομικής γραμμής από την οποία γινόταν ο ανεφοδιασμός από την ξηρά των Γερμανικών δυνάμεων στην Κεντρική και νότια Ελλάδα καθώς και του «Άφρικα Κορπς» στην Λιβύη: Του Ασωπού, της Παπαδιάς και το Γοργοπόταμου. Μια από αυτές έπρεπε να ανατιναχθεί για να διακοπεί ο ανεφοδιασμός του Ρόμμελ ενώ οι σύμμαχοι θα εξαπέλυαν την αντεπίθεσή τους εναντίον του.
Σε ομιλία του στο Ξενοδοχείο Holiday Inn, που έγινε στις 31/10/1984, ο επικεφαλής της αποστολής συντ/ρχης Κρις Μ. Γουντχάουζ εξέθεσε λεπτομερώς τα της επιχειρήσεως. Η ομιλία του εξεδόθη από την Εταιρία Μελέτης Προβλημάτων Συλλογικών (Ε.Μ.ΠΡΟ.Σ) σε τεύχος 25 σελίδων, από το οποίο παραθέτουμε ορισμένα κύρια σημεία:
«…Η επιχείρηση είχε σχεδιασθεί «Στον Μάϋερς είχε λεχθεί ότι θα τον συναντούσε στην Γκιώνα ένας άνθρωπος, ονόματι Σεφεριάδης, ο οποίος θα τον έφερνε σε επαφή με μια ανταρτική ομάδα που διοικούσε ένας ταγματάρχης Καραλίβανος. Εγώ επρόκειτο να πέσω στο βουνό Βελούχι, όπου θα με συναντούσε η ομάδα ενός συντ/ρχη Ζέρβα. Αλλά οι πληροφορίες που είχα ήταν λανθασμένες. Έτσι καθώς δεν έβλεπα σήματα από το έδαφος αποφάσισα να πέσω στην Γκιώνα, ώστε να είμαι κοντά στο Μάϋερς και στην σιδηροδρομική γραμμή. Ο Μάϋερς, επίσης, δεν βρήκε σήματα γιατί ο Σεφεριάδης είχε συλληφθεί από τους Ιταλούς πηγαίνοντας στα βουνά. Κατά περίεργη σύμπτωση ο Καραλίβανος συνέβη να βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο που έπεσε ο Μάϋερς κι έτσι συναντήθηκαν ευθύς αμέσως. Αποδείχτηκε, όμως, ότι δεν ήταν ταγματάρχης αλλά ληστής, μισομεταμορφωμένος σε αντάρτη, που δεν είχε μαζί του περισσότερους από μισή δωδεκάδα οπλισμένους άνδρες. Η δική του συνάντηση στην Γκιώνα ήταν με δυο τσοπάνηδες και ένα νεαρό έφεδρο αξιωματικό, τον Ανδρέα Μήταλλα. Ήταν σύνδεσμος με τον συντ/ρχη Ψαρρό και τον Γιάννη Τσιγάντε στην Αθήνα, αλλά δεν είχε ένοπλη δύναμη. Τον έστειλα πίσω στην Αθήνα με μηνύματα προς αυτούς και τον κυριότερο σύνδεσμό μας εκεί, τον Προμηθέα (Κουτσογιαννόπουλος) ζητώντας πληροφορίες για τον Ζέρβα και άλλους αντάρτες.
Ξαφνικά λίγες ημέρες αργότερα ενώ ο Μάϋερς κι εγώ είχαμε βρει ο ένας τον άλλο, ο Καραλίβανος μας μίλησε για ένα αρχηγό ανταρτών ονομαζόμενο Άρη Βελουχιώτη, που είχε εκατό ένοπλους άνδρες κάπου στην περιοχή. Αλλά δεν ήξερε πού. Αυτό ήταν αναληθές γιατί όπως μάθαμε αργότερα, ο Καραλίβανος ήταν μέλος του ΕΛΑΣ, υπό τις διαταγές του Άρη… Όλο τον Οκτώβριο είμαστε απομονωμένοι σε μια σπηλιά στην Γκιώνα.
Ο Καραλίβανος μας είχε εγκαταλείψει. Οι συσκευές των ασυρμάτων μας δεν λειτουργούσαν. Η μόνη υποστήριξη που είχαμε ήταν από μερικούς ηρωικούς χωριάτες. Από αυτούς οι πιο αξιόπιστοι ήταν ο Νικόλαος Μπέης, από το Λιδωρίκι και οι οικογένειες των Γιάννη και Κώστα Πιστόλη από την Στρωμνή…
Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν ενδιαφερόντουσαν να μας βοηθήσουν. Αυτό ήταν φανερό. Το τονίζω αυτό γιατί έχει αναπτυχθεί ένας μύθος ότι η πρωτοβουλία για την επιχείρηση Γοργοπόταμου προήλθε Το ΕΑΜ-ΕΛΑΣ δεν ενδιαφερόντουσαν να μας βοηθήσουν. Αυτό ήταν φανερό. Το τονίζω αυτό γιατί έχει αναπτυχθεί ένας μύθος ότι η πρωτοβουλία για την επιχείρηση Γοργοπόταμου προήλθε από τον Άρη και τονΕΛΑΣ. Και γράφτηκε στον κομμουνιστικό τύπο ότι η Βρετανική ομάδα, με επιμονή δική μου απέφυγε κάθε επαφή με τον ΕΛΑΣ μέχρις ότου μπορέσουμε να βρούμε πρώτα τον Ζέρβα. Η αλήθεια είναι ακριβώς το αντίθετο: Ο Άρης αποφάσισε να μας βοηθήσει μόνο και μόνο επειδή βρήκαμε τον Ζέρβα…».
«…Το ιστορικό γεγονός, που θέλω να τονίσω, είναι ότι χωρίς το Ζέρβα η επιχείρηση δεν μπορούσε να πραγματοποιηθεί. Ο Άρης δεν είχε ενδιαφέρον για την στρατηγική του συμμαχικού στρατηγείου της Μέσης Ανατολής, αλλιώς θα είχε πάρει επαφή μαζί μας έξι εβδομάδες νωρίτερα. Αποφάσισε να έλθει μαζί μας την τελευταία στιγμή μόνο και μόνο επειδή είδε ότι θα ήταν βλαβερό για την ΕΛΑΣ, αν έμενε έξω. Ακόμη και την τελευταία ημέρα της κοινής πορείας προς την γέφυρα βρήκε μια δικαιολογία για να καθυστερήσει 24 ώρες. Ο Ζέρβας κι εγώ προχωρήσαμε για να συναντήσουμε τον Μάϋερς, ο οποίος είχε κάνει τα σχέδια ανατίναξης.
Αργότερα έμαθα ότι ο σκοπός της καθυστέρησης του Άρη, ήταν να συναντήσει ένα αντιπρόσωπο του ΕΑΜ από τη Λαμία. Του είχε απαγορευθεί, όπως έμαθα, να αναλάβει τόσο σοβαρές επιχειρήσεις. Έτσι είτε έπεισε τον αντιπρόσωπο του ΕΑΜ να αποσύρει την απαγόρευση, είτε αποφάσισε να τον αγνοήσει. Εν πάση περιπτώσει ο Άρης ενώθηκε και πάλι μαζί μας στην επόμενη μέρα και αυτός και οι άνδρες του έπαιξαν ζωτικό ρόλο στην μάχη. Αλλά είναι ειρωνικό να σκέπτεται κανείς ότι αν ο Άρης και το ΕΑΜ είχαν αδράξει την ευκαιρία τους νωρίτερα, θα μπορούσαν να είχαν εξασφαλίσει για τον εαυτό τους μόνο τη δόξα της νίκης. Ίσως τότε οι Κομμουνιστές να είχαν πετύχει την μονοπώληση της Αντίστασης, πράγμα που αργότερα προσπάθησαν μάταια να καταφέρουν». Η ομιλία του Γουντχάουζ-την οποία δεν μπορούμε βέβαια να μεταφέρουμε εδώ- ήταν διεξοδική για ολόκληρη την Ελληνική Αντίσταση και τον ιστορικό της ρόλο το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Η επιχείρηση «Ζώα» του στρατηγείου Μ. Ανατολής τον Ιούνιο και Ιούλιο 1943 στην ηπειρωτική Ελλάδα στέφθηκε με πλήρης επιτυχία με τη συνεργασία ΕΛΑΣ-ΕΔΕΣ.
Οι Γερμανοί παραπλανήθηκαν και περίμεναν απόβαση στην Ελλάδα αντί για την Σικελία και την Ιταλία, όπως έγινε. Παρολίγο, όμως, να μην είχε τόση επιτυχία ή να είχε ματαιωθεί γιατί, όπως αναφέρει ο Γουντχάουζ, περισσότερο από το μισό έδαφος της Ελλάδος απ’ όπου περνούσαν οι Γερμανικές συγκοινωνίες οι οποίες έπρεπε να πληγούν, ήταν υπό τον έλεγχο του ΕΛΑΣ, που την εποχή εκείνη ενδιαφερόταν περισσότερο να εκμηδενίσει τις αντίπαλες ανταρτικές ομάδες παρά να πολεμήσει τους Γερμανούς. Ο Μάϋερς, όμως τα κατάφερε και η αλληλοεξόντωση σταμάτησε. Η επιχείρηση υπήρξε απολύτως επιτυχής-πιο επιτυχής από τον Γοργοπόταμο γιατί η χρονική εφαρμογή της ήταν πιο ακριβής.
Ο Χίτλερ παραπλανήθηκε, διέταξε να μεταφερθούν έξι μεραρχίες από το Ρωσικό μέτωπο στα Βαλκάνια και έστειλε τον Ρόμμελ να αναλάβει την ανώτατη διοίκηση στη Θεσσαλονίκη.
Και κλείνουμε την παρούσα ιστορική αναφορά με την επεξήγηση της φράσεως του Γουντχάουζ ότι η χρονική εφαρμογή της επιχείρησης της ανατίναξης της Γέφυρας του Γοργοπόταμου δεν ήταν τόσο ακριβής όσον την επιχείρηση «Ζώα». Πράγματι όπως αναφέρουμε στο πρόσφατο βιβλίο μας «Αν η Ελλάδα δεν έλεγε ΟΧΙ το 1940» η ανατίναξη της γέφυρας του Γοργοπόταμου, έγινε κατόπιν εορτής. Ενώ είχε καθορισθεί να συμπέσει με την έναρξη της συμμαχικής επίθεσης στο Ελ Αλαμέϊν, που άρχισε στις 21 Οκτωβρίου 1942, λόγω της αδιαφορίας του Βελουχιώτη και της καθυστέρησης που επήλθε, έγινε την νύκτα 25/26 Νοεμβρίου. Μέχρι την ημερομηνία, όμως, αυτή ο Ρόμμελ είχε ηττηθεί στο Ελ Αλαμέϊν και η νικηφόρα 8η συμμαχική στρατιά είχε προελάσει στην Λιβύη και καταδίωκε τα υπολείμματα του άλλοτε ποτέ θρυλικού Άφρικα Κορπς πέραν της Βεγγάζης. Έτσι οι οδοί ανεφοδιασμού της στρατιάς του Ρόμμελ από την Ελλάδα είχαν τελείως αποκοπεί… Και όμως επί πολλά χρόνια μετά την λήξη του πολέμου οι κονδυλοφόροι του ΕΑΜ-ΕΛΑΣ και οι υμνητές του Άρη Βελουχιώτη έγραφαν και ξανάγραφαν και μετέδιδε και η ΕΡΤ κάθε χρόνο κατά τον εορτασμό της επετείου της ανατίναξης, ότι συνέβαλε αποφασιστικά στην ήττα του Ρόμμελ στην Αφρική… Όταν, όμως, κάποτε ο στρατάρχης Μοντγκόμερυ είχε ερωτηθεί κατά πόσον η ανατίναξη της γέφυρας συνέλαβε στην νίκη της 8ης στρατιάς, απάντησε ότι δεν είχε ακούσει ποτέ να γίνεται λόγος για την επιχείρηση «Hurling» ή την συμβολή της στην νίκη της 8ης στρατιάς.
Το κατόρθωμα, βέβαια, της ανατίναξης της γέφυρας ήταν άνευ προηγουμένου και αναστάτωσε το Γερμανικό Αρχηγείο με αποτέλεσμα να παραπλανηθεί ο Χίτλερ για τις προθέσεις των Συμμάχων και να αποστείλει περισσότερες δυνάμεις στην Ελλάδα με όλα τα επακόλουθα. Έτσι οι Γερμανικές δυνάμεις κατοχής ανήλθαν στις 300.000 άνδρες ενώ σ’ ολόκληρη τη Γαλλία είχε αναπτύξει 850.000 και στην Γιουγκοσλαβία 500.000.
Οι αριθμοί αυτοί δίνουν το μέτρο της συμβολής της Ελλάδος και στην Κατοχή στο συμμαχικό αγώνα. Το δίδαγμα, όμως, του Γοργοπόταμου και της επιχείρησης «Ζώα», είναι ιστορικό. Και μας διδάσκει τι μπορούν να πετύχουν οι Έλληνες ενωμένοι. Αυτό το δίδαγμα ισχύει για τις περιόδους ειρήνης και ειδικά της ένοπλης ειρήνης, όπως είναι στους καιρούς μας. Αλλά, δυστυχώς, ορισμένοι από τους σημερινούς πολιτικούς της χώρας φαίνεται να μην έχουν διδαχθεί τίποτε από το παρελθόν… Και επαληθεύει αυτό που είπε κάποτε ο Γερμανός φιλόσοφος Hegel-Έγελος (1770-1831): «…Διδασκόμεθα από την ιστορία εκείνα που δεν διδάσκει η ιστορία…».
Τα παραπάνω αποδεικνύουν ότι η Ελλάδα δεν ανέτρεψε μόνο τα σχέδια του Άξονα με την συντριβή του Φασισμού στην Αλβανία, (στην κρίσιμη περίοδο του πολέμου 1940-41), αλλά και κατά τη διάρκεια της Κατοχής (Μάιος 1941-Οκτώβριος 1944) με την Αντίσταση κατά των κατακτητών συνέλαβε όσον ουδεμία άλλη χώρα στη νίκη των Συμμάχων. Σήμερα ανταμείβεται για την συμβολή της και το Ολοκαύτωμά της με χρεωκοπία και απειλή της εδαφικής της ακεραιτότητας!!
Από εκείνους που δεν πολεμησαν (Τούρκους) και από τους Αλβανούς που πολέμησαν εναντίον μας κατά την επίθεση του Μουσολίνι εναντίον της χώρας μας.
