(Γράφει ο Στέλιος Ν. Δεβεράκης)
Τον Νοέμβριο 2011 δημοσιεύθηκε στην Αγγλική γλώσσα το βιβλίο «Ένα Εγχειρίδιο Κρητός Πρακτικού Θεραπευτή στην Βυζαντινή Παράδοση» της Patricia Ann Clark από το Πανεπιστήμιο της Victoria του Καναδά.
1) Το βιβλιο αυτό έχει κυκλοφορήσει από τον Αγγλικό εκδοτικό οίκο ASHGATE PUBLISHING LIMITED (www.ashgate.com) και βασίζεται σε ένα χειρόγραφο του έτους 1930 του Νικολάου Κωνσταντίνου Θεοδωράκη, (1891-1979) ενός πρακτικού γιατρού στον Μέρωνα Αμαρίου.
2) Η συγγραφέας ερευνούσε στην περιοχή του Αμαρίου για βότανα ιατρικώς αξιοποιήσιμα το έτος 1997 όταν πρώτη φορά άκουσε για ένα ονομαστό παλαιό πρακτικό γιατρό από τον Μέρωνα. Με την βοήθεια εγχωρίων Αμαριωτών το 1999 συνάντησε τον Στρατή Θεοδωράκη, γιό του πρακτικού γιατρού, και ο τελευταίος παραχώρησε στην συγγραφέα το χειρόγραφο του έτους 1930 του πατέρα του για «ακαδημαϊκή» χρήση.
3) Ο συντάκτης του παρόντος βιβλιογραφικού σημειώματος δεν έχει ιατρικές ή βοτανολογικές γνώσεις και έτσι η αξιολόγηση του περιεχομένου του χειρόγραφου του Ν. Κ. Θεοδωράκη υπήρξε στοιχειώδης.
4) Εισαγωγικά και επεξηγηματικά η συγγραφέας υποστηρίζει ότι τα ιατροσόφια απέβλεπαν να καλύψουν τις ανάγκες πληθυσμού χωρίς πρόσβαση σε συμβατικούς γιατρούς και νοσοκομεία σε περιοχές με λίγους πόρους, σε απομόνωση, σε μία μακρόχρονη παράδοση από το Βυζάντιο, την μεσαιωνική περίοδο και τα νεώτερα χρόνια μέχρι και μετά τον 2ο παγκόσμιο πόλεμο του εικοστού μ.χ. αιώνα.
5) Η συγγραφέας στο Κεφάλαιο 2 του βιβλίου εξειδικεύει την παρουσίαση της στη διαχρονική χρήση γιατροσοφιών στην Κρήτη (Βυζάντιο, Κρητική Αναγέννηση, Βενετσιάνικες επιρροές, Τουρκοκρατία, Απελευθέρωση).
6) Στο Κεφάλαιο 3 επιχειρεί μια παρουσίαση των γεωγραφικών και κοινωνικών στοιχείων της περιοχής του Αμαρίου εστιάζοντας την θεώρηση της στην πλούσια βοτανολογική χλωρίδα της Κρήτης και ειδικότερα της κοιλάδας του Αμαρίου. Η πλούσια βιοποικιλία του Αμαρίου σε συνδυασμό με την σχετική απομόνωσή του στην καρδιά της κεντρικής Κρήτης η συγγραφέας υποστηρίζει την κατέστησε περιοχή όπου άνθισε η γνώση για γιατροσόφια.
7) Στο Κεφάλαιο 4 γίνεται αναφορά στον Νικόλαο Κ. Θεοδωράκη, τον πρακτικό γιατρό που συνέταξε το εγχειρίδιο που το βιβλίο παρουσιάζει στο διεθνές αγγλόφωνο κοινό καθώς και στα περιεχόμενα του χειρογράφου με σύντομη επισκόπηση.
8) Ακολουθεί σε κείμενο Ελληνικό (πρωτότυπο) με αντιπαρατιθέμενη μετάφραση στην Αγγλική στις σελίδες 48 – 141, με πίνακα περιεχομένων που συνοδεύει το χειρόγραφο στις σελίδες 142 – 157.
9) Ακολουθούν (α) Παραρτήματα με καταλογογράφηση ιατρικοφαρμακευτικών υλικών (ζωικής, ορυκτής και φυτικής προελεύσεως) στις σελίδες 163 – 263 (β) Βιβλιογραφία στις σελίδες 265 – 276 (γ) Κατάλογος Ασθενειών και Συμπτωμάτων, Εναλλακτικών θεραπειών με στοιχεία μαγείας και θρησκευτικά στοιχεία, Δοσολογία Φαρμακευτικών Σκευασμάτων στις σελίδες 279 – 295 και τέλος Γενικός Θεματικός Κατάλογος.
10) Αν και το βιβλίο απευθύνεται σε ένα κοινό πολύ εξειδικευμένων ενδιαφερόντων (δηλ. μεσαιωνικές παραϊατρικές πρακτικές και αξιοποίηση βοτάνων και πρακτικών σε απομονωμένες περιοχές της Ελλάδας στο ευρύτερο πλαίσιο έρευνας για την Βυζαντινή Ιατροφαρμακευτική Παράδοση) αποτελεί ίσως χρήσιμη και ενδιαφέρουσα πηγή πληροφοριών για το γεωγραφικό, πολιτιστικό και ιατροφαρμακευτικό πλαίσιο που έζησαν οι κάτοικοι της περιοχής του Αμαρίου μέχρι και το πρώτο ήμισυ του εικοστού αιώνα.
Στέλιος Ν. Δεβεράκης
Δικηγόρος
Φεβρουάριος 2012.
