ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΑΝΔΡΕΔΑΚΗΣ ή ΑΝΔΡΕΔΗΣ (1860 -1933)*
Του ΜΑΝΟΛΗ Ι. ΚΟΥΝΟΥΠΑ
Tην 1η Δεκεμβρίου 1913, σε επίσημη τελετή, στο παραλιακό φρούριο της συνοικίας Τοπανά των Χανίων, θα παραβρεθούν ο πρωθυπουργός της χώρας Ελευθέριος Βενιζέλος με το βασιλιά, για τον εορτασμό της Ένωσης της Κρήτης με την Ελλάδα. Η ύψωση με κάθε μεγαλοπρέπεια της Ελληνικής σημαίας την ιστορική αυτή στιγμή, θα σημάνει τη δικαίωση και το τέλος πολύχρονων αγώνων και όλος ο κρητικός λαός θα πανηγυρίσει το βαρυσήμαντο αυτό γεγονός, σταθμό στη νεοελληνική ιστορία.
Δυο χρόνια αργότερα (1915), εισέρχονται εν μέσω θερμών χειροκροτημάτων, οι πρώτοι Κρήτες βουλευτές στην αίθουσα του Ελληνικού κοινοβουλίου και με την επίσημη ενδυμασία τους κάθονται στα έδρανά τους, ισότιμοι με τους άλλους συναδέλφους τους, μετέχοντας στις αποφάσεις του. Μεταξύ αυτών και οι τέσσερις Ρεθεμνιώτες: εκ της επαρχίας Ρεθύμνης ο Δημ. Αναγνωστάκης, εκ της επαρχίας Αγ. Βασιλείου ο Εμμ. Τσουδερός, εκ της επαρχίας Μυλοποτάμου ο Βασίλ. Σκουλάς, καθώς επίσης ο εκ της επαρχίας Αμαρίου Γεώργιος Ανδρεδάκης.
Ποιός είναι όμως, ο ακραιφνής βενιζελικός πολιτικός,, ο προικισμένος γιατρός και αγνός αγωνιστής Γεώργ. Ανδρεδάκης, περισσότερο γνωστός ως Ανδρεδής, και μεταξύ των πρώτων Κρητών βουλευτών του Ελλην. Κοινοβουλίου; Γιατί ενταφίασε το διαπρεπή επιστήμονα και πολιτικό, τιμής ένεκεν, η γενέτειρά του κοινότητα Φουρφουρά, σε μια γραφικότατη τοποθεσία, στη Λειβάδα, ώστε να αναπαύεται παραπλεύρως παλαιάς εκκλησίας αφιερωμένης στη Θεοτόκο; Ας σημειωθεί ότι ο εν λόγω Ιερός Ναός, τιμά το Γενέθλιο της Παναγίας κατ’ έτος, την 8η Σεπτεμβρίου, κατά την οποία τελείται και ο σχετικός εορτασμός, ο αφιερωμένος στη μνήμη Της.
Στην τοποθεσία της Λειβάδας του Φουρφουρά με την εκκλησία της Παναγίας υπήρχε κάποτε Μοναστήρι. Αυτό σε κάποια επιδρομή των ατάκτων Γεννιτσάρων στην Τουρκοκρατία καταστράφηκε και ισοπεδώθηκε, όταν πολλοί άνδρες της οικογένειας των Ανδρεδάκηδων, είχαν κρυφτεί και είχαν ταμπουρωθεί εκεί μέσα, για να φυλάξουν το Φουρφουρά από τα νότια. Βρίσκονταν εκεί είκοσι ένας άνδρες της ίδιας οικογένειας.
Μεταξύ αυτών ήταν και ο παππούς του γιατρού Γεωργίου Ανδρεδάκη, ο νεαρός τότε Νικόλαος τον οποίο είχαν στείλει ένα πρωί με κάποιο μήνυμα στους άνδρες, που φύλαγαν στα βόρεια περάσματα του χωριού. Όταν επέστρεψε στο Μοναστήρι αργά το απόγευμα αντίκρισε ένα φρικιαστικό θέαμα. Συγκλονισμένος βρήκε στη Λειβάδα όλους τους συγγενείς του σφαγμένους και καμένους. Αργότερα οι χωριανοί του Φουρφουρά τους έθαψαν εκεί. Από τότε σ’ αυτό το γαλήνιο τοπίο της Λειβάδας, ανάμεσα στις αιωνόβιες ελιές και στα κυπαρίσσια, αναπαύονται τα μέλη της ιστορικής οικογένειας των Ανδρεδάκηδων, που έδωσαν τη ζωή τους για να απολαμβάνουν οι σημερινοί απόγονοι τους μια ανέφελη ζωή στην ελεύθερη Κρήτη.
Μία σπάνια περίπτωση θάρρους για το γιατρό Ανδρεδάκη συνέβη όταν το 1887 οι Τούρκοι συνέλαβαν ένα εκ των Κρητών οπλαρχηγών της επαρχίας Αμαρίου, τον Ελευθέριο Σταύρου Χαροκόπο.
Το μάρτυρα εκείνον της ελευθερίας τον έδεσαν πισθάγκωνα σ’ ένα δέντρο και τον εξετέλεσαν μέσα από ακατανόμαστα, φρικιαστικά βασανιστήρια.
Ο Τούρκος διοικητής στο Ρέθυμνο όταν πληροφορήθηκε το γεγονός θορυβήθηκε. Εκάλεσε τότε εσπευσμένα το γιατρό Γεώργιο Ανδρεδάκη, για να εκδώσει ψεύτικο πιστοποιητικό και να καλύψει τους υπεύθυνους του σκανδάλου της ακόλαστης εκείνης πράξης. Ο Ανδρεδάκης παρ’ όλα αυτά όχι μόνο αρνήθηκε, αλλά τόλμησε και να αποκαλύψει την κτηνωδία, την οποία διαπίστωσε μετά από προσωπική ιατρική εξέταση. Η είδηση συντάραξε την κοινή γνώμη σε όλη την Κρήτη, αλλά και τις κυβερνήσεις των Μεγάλων Δυνάμεων.
Ο Άγγλος Πρόξενος στα Χανιά υπέβαλε πάραυτα σχετική έκθεση, η οποία συζητήθηκε στη Βουλή των Κοινοτήτων και η οποία αισθανόμενη απέχθεια εκφράζει, δια ψηφίσματος, την έντονη δυσαρέσκεια της και αποδοκιμάζει της βιαιοπραγίες των Τούρκων στην Κρήτη. Το ψήφισμα δημοσιεύεται σε όλες τις εφημερίδες της Ευρώπης, συγκινεί και συνεγείρει πλείστους φιλέλληνες, οι οποίοι σπεύδουν να βοηθήσουν και να συμπαρασταθούν με κάθε τρόπο στον υπόδουλο κρητικό λαό.
Έτσι η μαρτυρία με τη ντομπροσύνη του γιατρού Ανδρεδάκη για το βασανιστικό θάνατο του Ελευθερίου Χαροκόπου θα συντελέσει αποφασιστικά στη μεταστροφή της γνώμης των κυβερνήσεων των Μεγάλων Δυνάμεων υπέρ της ανεξαρτησίας της Κρήτης, η οποία θα πραγματοποιηθεί λίγα χρόνια αργότερα μετά την επιτυχημένη έκβαση του Ελληνοτουρκικού πολέμου το 1897.
Πολλές μαρτυρίες επιβεβαιώνουν ότι ο γιατρός Γεώργιος Ανδρεδάκης ή Ανδρεδής ο οποίος γεννήθηκε στο Φουρφουρά Αμαρίου το 1860 υπήρξε μια χαρισματική προσωπικότητα, τούτο μεταξύ των άλλων, διότι συνδύαζε την πολιτική οξυδέρκεια με την επιστημονική εμβρίθεια.
Την ίδια εκείνη χρονιά, θα δει το φως σ’ ένα άλλο κρητικό χωριό, τις Μουρνιές, ένας μεγάλος πολιτικός, ο Ελευθέριος Βενιζέλος. Συνομήλικός του, ο Ανδρεδής θα σπουδάσει ταυτόχρονα με κείνον και θα συνδεθούν έκτοτε με αδελφική, άρρηκτη φιλία.
Το 1886, θα αναγραφούν, σε έντυπο της εποχής, δηλώσεις του υπουργού Αποικιών της Μεγ. Βρετανίας Τσάμπερλαιν, στις οποίες, μεταξύ των άλλων, αναφέρεται ότι: «Οι Κρήτες προτιμώσι, τα προνόμια από την Ένωση». Αυτή η τοποθέτηση του Τσάμπερλάιν, θα θεωρηθεί, όπως και ήταν, προσβολή και ύβρις για την Κρήτη. Η είδηση θα προκαλέσει θύελλα οργής και αγανάκτησης μεταξύ των Κρητών των Αθηνών, ιδιαιτέρως των φοιτητών.
Περνούν έκτοτε πολλές ημέρες, χωρίς να υπάρξει καμία αντίδραση από την ελληνική κυβέρνηση, οπότε ο φοιτητής Ανδρεδής, καλεί μέσω της εφημερίδας «Αναγέννησις» όλους τους Κρήτες φοιτητές στην αίθουσα της Νομικής Σχολής. Μετά από εισήγησή του θα εκλεγεί επιτροπή και με υπόδειξή του θα συγκροτηθεί άμεσα από τους Ελευθ. Βενιζέλο, Καψάλη, Λιλιμπάκη, Μακρή καθώς και από τον ίδιο, «όπως διαμαρτυρηθεί εντόνως δια την ριφθείσαν ύβριν κατά της Κρήτης». Τούτο αναφέρεται στα «Απομνημονεύματα» του (σελ. 5) και εν συνεχεία (σελ. 6) ότι: «πρότεινε τον κ. Ελευθ. Βενιζέλο ως εξέχον μέλος της επιτροπής, διότι σχετισθείς μετ’ αυτού, ανεγνώρισε τα υπέροχα αυτού φυσικά προτερήματα απέναντι όλων των άλλων λαμπρών νέων των Χανίων. Μόνος δε ο κ. Βενιζέλος κατόρθωσε να πείσει τους Άγγλους δια πραγματικών επιχειρημάτων».
Από τότε ο Ανδρεδής τάσσεται υπό το πλευρό του Ελευθέριου Βενιζέλου και κατέρχεται στις εκλογές.
Με την αποδοχή και την παμψηφεί αναγνώριση του από τον αμαριώτικο λαό, ο γιατρός Ανδρεδής θα διατελέσει βουλευτής Ρεθύμνης επί σειράν ετών και αργότερα θα τιμηθεί με το αξίωμα του προέδρου της Ελληνικής Βουλής.
Την ιατρική επιστήμη άσκησε ο Γεώργιος Ανδρεδάκης, αποκλειστικά και μόνο σαν λειτούργημα και όχι σαν επάγγελμα βιοπορισμού.
Μέσα στη βροχή, είτε μέσα στο χιονιά, πάνω σ’ ένα μουλάρι, φορώντας τη χοντρή του κάπα, τρέχει χωρίς να πάρει ανάσα νύχτα-μέρα απ’ το ένα στο άλλο στ’ αμαριώτικα χωριά, για να προσφέρει, χωρίς καμιά αμοιβή, τις υπηρεσίες του, να δώσει τις συμβουλές του, να ενθαρρύνει και να αναπτερώσει το ηθικό του αρρώστου με τα λόγια του.
Εκείνα τα χρόνια, τηλέφωνα δεν υπήρχαν, έστελναν συνήθως από τα χωριά της επαρχίας ένα παιδί στο Φουρφουρά και τον καλούσαν. Ο γιατρός έσπευδε με προθυμία χωρίς χρονοτριβή, όποια μέρα κι αν ήταν, όποια νύχτα, όποια ώρα και με όποιο καιρό.
Μόλις έμπαινε στο δωμάτιο του αρρώστου, απεμάκρυνε όλους τους συγγενείς, και τους συνιστούσε ευγενικά να βγουν έξω. Προσηλωμένος στο καθήκον και προικισμένος με διαγνωστική ικανότητα κατέληγε, κατά κανόνα, μετά την εμπεριστατωμένη του εξέταση, στην ενδεδειγμένη θεραπεία. Στη συνέχεια, έβγαζε από τις τσέπες του ένα σωρό μπουκαλάκια, διάλεγε ένα από αυτά με κάποιο ματζούνι δικής του επινόησης και με τη σιγουριά πως ήταν το κατάλληλο φάρμακο, έδινε στον άρρωστο μια κουταλιά.
Μεταξύ πολλών περιπτώσεων, θεράπευε από το δυσίατο ειλεό, που είναι η απόφραξη διόδου του εντέρου. Επίσης τον τύφο, την επάρατη νόσο της εποχής, καθώς και άλλες ακόμα ως και τις πιο δύσκολες αγιάτρευτες αρρώστιες. Καθώς τα φάρμακα του ήταν θαυματουργά και οι θεραπείες του αλάνθαστες, πολλοί πίστευαν ότι κατείχε υπερφυσικές δυνάμεις.
Ποιες ήταν οι μαγικές, μυστικές συνταγές του γιατρού Ανδρεάδη; Κανένας δεν τις έμαθε, ούτε και κανένας θα τις μάθει ποτέ. Τα διάφορα βότανα και τα μαγικά φίλτρα, τα πήρε μαζί του στον τάφο του. Το μόνο γνωστό φάρμακό του είναι το μουχλιασμένο ψωμί, που θεράπευε πολλές αρρώστιες. «Φάτο», έλεγε στον άρρωστο «μ’ αυτό θα γίνεις καλά». Είναι γνωστό, ότι η πενικιλίνη δεν είναι τίποτα άλλο παρά είδος μούχλας, την οποία έχουν απομονώσει από διάφορους μύκητες. Δεν είναι υπερβολή, ότι γι’ αυτό το λόγο τον Ανδρεδή πολλοί τον αναγνώρισαν σαν πρόδρομο του Φλέμιγκ.
Πλέον της δωρεάν παροχής ιατρικών υπηρεσιών, ο Ανδρεδής, συναισθανόμενος την οικονομική δυσπραγία της οικογένειας του αρρώστου, κατέθετε κάτω από το προσκέφαλό του ένα χρηματικό ποσόν, πριν αναχωρήσει για το Φουρφουρά.
Εκτός όμως, από αγνός πατριώτης, άριστος θεραπευτής σαν γιατρός και ενάρετος άνθρωπος, ο Ανδρεδής υπήρξε και λόγιος, αλλά και θεοσεβής και πιστός Χριστιανός. Στα ιστορικά του σημειώματα αναφέρει:
«Η ανάμνησις των υπό των ορδών των Γεννιτσάρων και εν Αμαρίω διαπραχθέντων βδελυρότατων κακουργημάτων υπήρξε σπαραξικάρδιος». «Άνδρας, γυναίκας και παιδιά εβασάνιζαν δια μυρίων βασανιστηρίων επιδιώκοντες την παντελή εξάλειψιν της χριστιανικής πίστεως». Και αλλού συμπληρώνει: «Ότι δε δεν επήλθεν τέλειος εξαφανισμός πάσης ελληνικής υπάρξεως εν Αμαρίω, αποτελεί οιονεί θαύμα οφειλόμενον εις την αντοχήν, καρτερικότητα, αλλά προπάντων εις την πίστιν του Χριστού». Και αλλού: «Τον Βεληδοκωσταντή εις Πλατάνια μαστιγώνουν ανηλεώς δια να αλλαξοπιστήσει. Ούτος περιφρονών τα μαρτύρια απήντα: «Κωνσταντής και Χριστιανός εγεννήθηκα και Χριστιανός θα πεθάνω!».
Ο γιατρός ο Ανδρεδής, κοιμήθηκε το 1933 και σήμερα αναπαύεται η ψυχή του κάτω από τα αιωνόβια κυπαρίσσια της Λειβάδας στο Φουρφουρά. Ας είναι αυτό το σύντομο βιογραφικό σκιαγράφημα αυτής της πολυδιάστατης, όσο και χαρισματικής προσωπικότητας του γιατρού Ανδρεδή, που τίμησε την ιατρική επιστήμη, και υπηρέτησε την ευσυνείδητη πολιτική, ένα μικρό θυμητικό για να μένει η μνήμη του στις καρδιές μας και να μην σκεπάσει η λήθη την προσφορά και το ηθικό ανάστημα ενός ανθρώπου, ο οποίος σε όλη του τη ζωή υπήρξε πρότυπο αρετής.
*Μετά από πρόσφατη έρευνα με νεότερα, αξιοσημείωτα στοιχεία
Αναδημοσιευσα Απο Ρεθεμνιωτικα Νεα
