Ρίζικας

Η περιοχή είναι εύφορος. Στο κέντρο του Ρίζικα υπάρχει πηγή νερού. Γύρω από τον Ρίζικα φύονται ελαιόδεντρα, χαρουπιές, αμυγδαλιές, αχλαδιές κλπ. Οι κάτοικοι ησχολούντο με την γεωργία και την κτηνοτροφία. Ο Ρίζικας κείται σε επίκαιρη θέση και σε σημείο, από το οποίο διέρχεται ο παλαιός δρόμος, ο οποίος συνέδεε τη Μεσαρά με την Επαρχία Αμαρίου, τον Νομό Ηρακλείου με το Νομό Ρεθύμνης, μέσω

της εύφορης κοιλάδας της Αμπαδιάς και των Ασωμάτων.

Η ονομασία «Ρίζικας» είναι παλαιά και προέρχεται πιθανώς από το γεγονός ότι κείται «στα Ρζά» του Ψηλορείτη. Ο κάτοικος του ονομάζεται «Ριζικιανός», από το οποίο προήλθε και το επώνυμο «Ριζικιανός».

α)Σύντομη ιστορική επισκόπηση, αρχαιότητες και μνημεία

Ο Ρίζικας κατοικείται από την αρχαιότητα. Μέσα και γύρω από τον συνοικισμό διατηρούνται λείψανα, προερχόμενα από διάφορες εποχές της προχριστιανικής περιόδου και των χριστιανικών χρόνων. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγονται και τα εξής:

Εντός του οικισμού ανευρέθησαν νομίσματα της ρωμαϊκής περιόδου, από τα οποία συμπεραίνεται, ότι η περιοχή κατωκείτο κατά την εποχή εκείνη.

Στο κέντρο του Ρίζικα υψώνεται ο ναός του Αγίου Μεγαλομάρτυρος Παντελεήμονος(27 Ιουλίου). Πρόκειται για μονόχωρο οικοδόμημα των χρόνων της Ενετοκρατίας, όπως φανερώνει ενετικό οικόσημο, το οποίο υπήρχε στο ναό. Ο ναός ανηγέρθη στα λείψανα παλαιότερου ναού. Από την ύπαρξη λειψάνων τοίχων και μαρμαρίνων αρχιτεκτονικών μελών συνάγεται, ότι στη θέση αυθτή έκειτο πιθανώς μια παλαιοχριστιανική βασιλική.

Στο δυτικό άκρο της στέγης του ναού  έχει εντοιχισθή κορμός αρχαίου, μαρμαρίνου , γυναικείου αγάλματος της ελληνιστικής εποχής.

Νότια του ναού του Αγίου Παντελεήμονα και σε απόσταση 200 μ. περίπου από αυτόν, στη θέση «Αγία Φωτεινή» κείνται τα ερείπια μονόχωρου ναού της Αγίας Φωτεινής. Ο ναός εμφανίζει ορθογώνιου σχήματος κάτοψη και εκαλύπτετο με ημικυλινδρική οροφή. Η  τοιχοποιία  είναι από αργολιθοδομή και ισχυρό ασβεστοκονίαμα. Ο ναός προέρχεται πιθανώς από τον 15^ο-16^ο αιώνα μ.Χ, και έχει ερειπωθεί από μακρού χρόνου. Στην Επαρχία Αμαρίου αναφέρεται το έτος 1577 από τον Fr.Barozzi(fo 27v) «Risica”,από τον Καστροφύλακα (Κ173) «Risica» με 152 κατοίκους το έτος 1583 και από τον Βασιλικάτα «Risica”» το έτος 1630. Στην αιγυπτιακή απογραφή του έτους 1834 και στην απογραφή του 1881 δεν αναφέρεται ο Ρίζικας. Το έτος 1900 αναφέρεται ο Ρίζικας στο Δήμο Αποδούλου με 43 κατοίκους, το έτος 1920 δεν αναφέρεται. Το έτος 1928 αναφέρεται στην Κοινότητα Αποδούλου με 16 κατοίκους, το 1940 με 6 κατοίκους, το 1951 με 24, το 1960 με 25 και το  1971 με 9 κατοίκους. Σήμερα ο Ρίζικας δεν έχει μόνιμους κατοίκους.