(διαβάστηκε στο 40ήμερο μνημόσυνο του, την Κυριακή 27 Αυγούστου 2023, στον Άγιο Παντελεήμονα στο Μέρωνα από την κόρη του Μαρίνα)
Από το πρωί, ακούμε τις θαυμάσιες ψαλμωδίες από τους Άγιους πατέρες, μα πίσω ακούμε τη φωνή σου.
Τώρα θα έλεγες το «Δι ευχών των Αγίων Πατέρων και Μητέρων ημών», για να μας καλημερίσεις όλους, με το λόγο και το χαμόγελο σου. Τον καθένα ξεχωριστά.
Τώρα θα ακούγονταν, τα: Καλημέρα παπά Μανώλη μου, Καλημέρα πάτερ μου, θα περίσσευαν οι ευχές. Αν κλείσουμε τα μάτια όλοι για μια στιγμή, θα σε δούμε μπροστά στην Ωραία Πύλη σου, να δίνεις το αντίδωρο, να μας κοιτάς στα μάτια, και να μας λες από μια κουβέντα. Aυτή που είχαμε ανάγκη, εκείνη τη στιγμή. Άνοιγες το στόμα σου να μας χαμογελάσεις και λες και άνοιγε η αγκαλιά της μάνας όταν αντίκριζε τα παιδιά της.
Τσούρμο τα μικρά αγόρια μες το ιερό, θα κάνανε μεγάλη φασαρία. Μα εσύ ποτέ δεν τα μάλωνες. Τα ήθελες κοντά σου, τα καλούσες. Κι αυτά σου ανταπέδιδαν την παιδική τους αγάπη.
Εδώ στους Αγίους σου Παντελεήμονα και Χαραλάμπους, πέρασες όλες τις Κυριακές της ζωής σου.
Eδώ πάντρεψες, βάφτισες τόσους από εμάς, που πολλοί βρίσκονται ανάμεσα μας τώρα. Εδώ αποχαιρέτησες τόσους συγχωριανούς μας για την αιώνια ζωή. Εδώ μας ευλογούσες στις μικρές και στις μεγάλες γιορτές, τα Χριστούγεννα, το Πάσχα.
Άφηνες τους Αγίους, μόνο τον Δεκαπενταύγουστο, για την Παναγία μας. Τη μεγάλη Μάνα μας, που το Παλάτι της, όπως το αποκαλούσες, στο κέντρο του χωριού μας, ήταν για σένα σκοπός ζωής. Η αναστήλωση, η διατήρηση του, για να γίνει τελικά ένα μουσείο παγκόσμιας κληρονομιάς.
Πάντοτε θα ζεις μέσα στις εκκλησίες, στις Αγίες και τους Αγίους σου. Πάντοτε θα αντηχεί η θεσπέσια φωνή και η ψαλμωδία σου στα αυτιά μας. Εδώ στον καθεδρικό ναό, στην Παναγία μας, στο Σωτήρα Χρηστό, στον Άι Γιάννη, την Παναγία τη Μαυριδιανή, την Αγία Παρασκευή, τον Άγιο Νικόλαο, τον Άγιο Νεκτάριο, τον Άγιο Αντώνιο, τον Προφήτη Ηλία, στο Άγιο Πνεύμα.
Πόσο τυχεροί ήμασταν αλήθεια σε αυτό το χωριό. Να έχουμε έναν παπά που μας μάζευε όπως ο Χριστός τους μαθητές του. Που μας κανάκευε, που μας συμβούλευε, που μας παρηγορούσε.
Για εμάς πατέρας, για πολλούς επίσης πατέρας. Για άλλους αδελφός, φίλος, κολλητός, ο άνθρωπος μας.
Ο παπά Μανώλης είχε μόνο έναν αποκλειστικό ρόλο στη ζωή του. Αυτός ήταν η σχέση με την σύζυγο του τη Φωτεινή, την πρεσβυτέρα του, τον άνθρωπο που μεγάλωσαν μαζί και έζησαν όλη τους τη ζωή μαζί. Αχώριστοι. Συνοδοιπόροι στα τόσα δύσκολα που πέρασαν. Συνδημιουργοί στα τόσα όμορφα που έφτιαξαν.
Θέλαμε σήμερα να πούμε δύο λόγια για να σας ευχαριστήσουμε. Η μάνα μας, τα αδέρφια μας, τα εγγόνια του. Ένα μεγάλο ευχαριστώ από την αλήθεια της καρδιά μας, γιατί όλα αυτά, που εδώ και 43 ημέρες λέτε και κάνετε για εμάς και για τον παπά Μανώλη σας.
Πόσα λόγια ψυχής γράφτηκαν, πόσες όμορφες κουβέντες ειπώθηκαν, πόσες αγκαλιές, πόσες ευχές. Πόσα δάκρυα.
Τόση αγάπη. Πόση αγάπη αλήθεια έχετε μέσα σας για αυτό τον άνθρωπο.
Πάντοτε ξέραμε και βλέπαμε πόσο μεγάλη είναι η παρέα του πατέρα μας. Όχι μόνο οι συγχωριανοί του, μα άνθρωποι από όλη την Κρήτη, από όλη τη χώρα μα και από πολλές γωνιές της γης. Δεν σταματούν τα μηνύματα, τα τηλέφωνα, οι επισκέψεις στο σπίτι μας. Άνθρωποι κάνουν ξεχωριστά δώρα για τον παπά Μανώλη, πολλοί επισκέπτονται κάθε μέρα την τελευταία του κατοικία στο κοιμητήριο μας. Αφήνουν ένα λουλούδι, ένα βασιλικό, ένα δάκρυ.
Ποτέ δεν ήταν μόνος του ο παπά Μανώλης, ποτέ δεν θα μείνει, ούτε τώρα.
Ξέρετε που θα τον βρίσκετε πάντα. Θα κοιτάτε μέσα σας, σε αυτή τη θέση την ξεχωριστή που είχε ο καθένας από εσάς για εκείνον, μέσα του. Να θυμάστε τα λόγια, τις κουβέντες που σας έλεγε. Τις συμβουλές, τη δύναμη που σας έδινε. Μα κυρίως την αγάπη.
Γιατί, αυτός ήταν ο λόγος του. Ο ίδιος, ο λόγος του Χριστού. Η αγάπη. Που ποτέ δεν στέρευε, ποτέ δεν πάλιωνε, πάντα ήταν ζωντανή, περίσσια, δυνατή, ανίκητη.
Το έργο του παπά Μανώλη, είναι χειροπιαστό. Μια βόλτα στην επικράτεια του χωριού μας το φανερώνει. Έχομε χρέος, αν όχι να το συνεχίσουμε, τουλάχιστον να το διατηρήσουμε.
Η άυλη όμως κληρονομιά του παπά Μανώλη, πρέπει να διασωθεί μέσα μας. Ακέραια. Για να μπορούμε για τη διαδώσουμε, να τη διδάξουμε, να την έχουμε οδηγό στη ζωή μας.
Η κληρονομιά της αγάπης, της ανθρωπιάς, της ηθικής, της καλοσύνης, της ταπεινότητας, της απλότητας, του μέτρου, της ειλικρίνειας. Της προσευχής, της αλήθειας. Του πολιτισμού.
Στην αρχαία Ελλάδα, η υστεροφημία, εξύψωνε τον άνθρωπο σε ένα επίπεδο υψηλότερο από αυτό των συνανθρώπων του και τον καθιστούσε σύμβολο αρετής και ηθικής αριστείας.
Ο παπά Μανώλης για εμάς, την οικογένεια του είναι ένα σύμβολο.
Αγάπης, γιατί μας έδωσε τόση, μας έδειξε τόση, μας δίδαξε τόση.
Σύμβολο Δύναμης, γιατί ήταν ο ίδιος τόσο δυνατός, θα λέγαμε ατρόμητος, ποτέ δεν καταλάβαμε ότι κάτι φοβάται, σίγουρα όχι το θάνατο.
Σύμβολο Πίστης, γιατί πίστευε βαθιά στο Θεό, στα δημιουργήματα του, στον άνθρωπο, τη φύση.
Σύμβολο Ελευθερίας, γιατί έζησε ελεύθερος, μακριά από «καθώς πρέπει», ψεύτικες συμβουλές, προλήψεις, ανούσιες συνήθειες.
Σύμβολο Ανθρωπιάς. Η ανιδιοτέλεια της προσφοράς του, ήταν το απόλυτο δεδομένο. O άνθρωπος ήταν ο Θεός για εκείνον και έτσι του φερόταν. Με σεβασμό, με εμπιστοσύνη, με καλή πρόθεση. Με πίστη.
Σύμβολο Ανδρός. Η μορφή του, η πρεπειά του, η συμπεριφορά του, το ανάστημα του.
Σύμβολο Ευθύνης. Θα θυμάστε ίσως την πιο αγαπημένη του φράση, που τόσο συχνά έλεγε, που τόσο βαθιά πίστευε, αποτίοντας ταυτόχρονα φόρο τιμής στο δημιουργό της Νίκο Καζαντζάκη: «Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω.».
Και φυσικά Σύμβολο Ιερωμένου. Ο «παπάς, παπάς», που λέει ο θυμόσοφος λαός μας. Βαθιά πνευματικός, γνώστης της αλήθειας της πίστης. Ποιμένας.
Ακούω πολλούς από εσάς να λέτε, ότι ο παπά Μανώλης είναι «αναντικατάστατος», ότι τίποτε πια στο χωριό δεν θα είναι ίδιο. Ο Μέρωνας ξέρετε καλά, ότι ήταν το Σύμβολο του παπά Μανώλη. Μέχρι και καράβι που διασχίζει τις θάλασσες του κόσμου, το βάφτισαν Μέρωνα, αφού έπεισε τον καλό του φίλο κ. Αθανάσιο Μαρτίνο να το κάνει.
Δεν θα ‘θελε ο παπά Μανώλης το χωριό να αλλάξει, παρά μόνο προς το καλύτερο. Θα ‘θελε μόνο την πρόοδο του, την ευημερία των κατοίκων του, την ευτυχία τους. Θα ‘θελε να βλέπει συνεχώς μια ποιοτική εκδήλωση, κάποιο εργοτάξιο. Να γίνονται έργα εδώ και κει. Να αναστηλωθούν και τα άλλα ξωκλήσια, να φτιαχτεί το φρούριο του Κούλε, να γίνει το Βιωματικό Μουσείο και πόσα άλλα. Και ότι γίνεται να έχει απλότητα, αισθητική και ουσία.
Για εμάς την οικογένεια του, σίγουρα τίποτε δεν θα είναι πια το ίδιο. Μα, μας έχει δώσει τόση αγάπη και τόση δύναμη, που φτάνει για να ζήσουμε πολλές ζωές.
Σας ευχαριστούμε που μοιράζεστε το πένθος μας. Σας ευχαριστούμε που είστε εδώ σήμερα, και τιμάτε τη μνήμη του. Σας ευχαριστούμε που τον αγαπάτε.
Σας αγαπούσε πολύ, όλους.
Να έχουμε την ευχή του.
Η Οικογένεια του Πρωτοπρεσβύτερου Εμμανουήλ Βαμιεδάκη