Με την Ανώτατη τιμητική διάκριση της Εκκλησίας της Κρήτης, το Σταυρό των Αγίων Αποστόλων Παύλου των Εθνών και Τίτου Α΄ Επισκόπου Κρήτης, τιμήθηκε από το Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Λάμπης Συβρίτου & Σφακίων κ.κ Ειρηναίο η Αμαριώτισσα καθηγήτρια κ. Μαρία Καναβά. Η τιμητική διάκριση της απονεμήθηκε την 8η Νοεμβρίου κατά τη Θεία Λειτουργία των Ταξιαρχών στην Ιερά Μονή των Ασωμάτων, στη Σχολή Ασωμάτων, μετά από πρόταση του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ.κ Ειρηναίου προς την Ιερά Επαρχιακή Σύνοδο της Εκκλησίας της Κρήτης, με αφορμή την παρουσίαση της έρευνάς της, στο πλαίσιο του Amari Green Festival 2019, με τίτλο «Η λατρεία των Αγίων στην τοπική Εκκλησία της Επαρχίας Αμαρίου. Εκκλησιαστικοί θησαυροί».
Η έρευνα ξεδιπλώνει ένα ταξίδι στο χώρο και το χρόνο της τοπικής Εκκλησίας της Επαρχίας Αμαρίου, φωτίζοντας τη σημασία της λατρείας των Αγίων στη ζωή των κατοίκων, μέσα από τις πανηγύρεις των χωριών, τη σημαντικότητα των εκκλησιαστικών κειμηλίων και των υπολοίπων θησαυρών, προκειμένου να τονωθεί το θρησκευτικό αίσθημα αλλά και την ανάγκη να διατηρηθεί αυτή η κληρονομιά στο ακέραιο για τις επόμενες γενιές.
Η Μαρία Καναβά, κόρη του ιερέα Γεωργίου Καναβά από το Μέρωνα και της Χρυσής Ιερωνυμάκη από την Παντάνασσα, τέλειωσε το τμήμα Κλασσικής Φιλολογίας του Πανεπιστημίου Κρήτης και μετεκπαιδεύτηκε στη Σορβόννη ως υπότροφος του ελληνικού κράτους, όπου και απέκτησε Master Βυζαντινολογίας. Είναι υποψήφια διδάκτωρ του Πανεπιστημίου της Σορβόννης και ετοιμάζει τη διδακτορική της διατριβή στην Αγιολογία και συγκεκριμένα στα μαρτύρια των Αγίων.
Απόσπασμα από την ομιλία του Μητροπολίτη Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ.κ Ειρηναίου:
« Η Μαρία Καναβά σε αυτούς τους δύσκολους χρόνους που ζούμε, με ποικιλότροπες ιδέες περί της πίστεως αλλά και της ορθοδοξίας με το έργο της αλλά και με τις συνεχείς διαστάσεις της έρευνας της τέθηκε αντίθετη στις αρνήσεις αυτές που επιβεβαιώνουν την αλήθεια και τη μεγαλοπρέπεια της ορθοδόξου πίστεώς μας, η οποία αποδεικνύεται με τους υπέροχους αυτούς φακέλους με τους εκκλησιαστικούς θησαυρούς για να φανεί ότι η Εκκλησία μας είναι ολόκληρη ένα αιώνιο θησαυροφυλάκιο με τη δύναμη της πίστης αλλά και της δόξας των Μαρτύρων.
Είναι άλλωστε αντιληπτό ότι αν δεν υπήρχαν αυτές οι Άγιες προσωπικότητες δε θα είχαμε αυτούς τους μεγάλους και αιώνιους θησαυρούς που μεταξύ άλλων παραγάγουν τον πολιτισμό και τις μεγάλες αρετές του γένους μας. Έχοντας υπόψη μας, αγαπητοί μου αδελφοί, όλα τα παραπάνω, η τοπική μας εκκλησία δι’ ημων αποδίδει στην πιστή και ενάρετη Μαρία την ανώτατη τιμή και την Αποστολική ευλογία, τον Τίμιο Σταυρό των Αποστόλων Παύλου των Εθνών και Τίτου Ά Επισκόπου Κρήτης σήμερα εορτή των ενδόξων Αρχαγγέλων στην Ιερά αυτή Μονή επειδή στο χώρο αυτό εκείνη παρουσίασε το πολύτιμο έργο της και ευχόμεθα αλλά και αναμένομεν κι άλλες αποκαλύψεις από την επιθυμία της την αφανή και να αναδεικνύει ακόμα θησαυρούς της πίστης μας αλλά και της Εκκλησίας μας στην περιοχή μας».
Ομιλία κ. Μαρίας Καναβά
« Τά γάρ καλά ἔργα κόπῳ κτῶνται καί πόνῳ κατορθοῦνται »
Σεβασμιώτατε Μητροπολίτα Λάμπης, Συβρίτου & Σφακίων κ.κ Ειρηναίε,
Σεβαστοί πατέρες,
Αξιότιμε κ. Αντιδήμαρχε Αμαρίου,
Αγαπητοί μου συγγενείς και φίλοι
Κυρίες και κύριοι,
Με εσώτατη συγκίνηση και ενδόμυχη ταπεινότητα υποδέχομαι σήμερα, σ’ αυτή την ιστορική Μονή των Ασωμάτων, την ύψιστη τιμητική διάκριση της Εκκλησίας της Κρήτης. Εδώ, στο κέντρο του δακρυσίστακτου τόπου του Αμαρίου που ανέδειξε γενναίους υπερασπιστές της πατρίδας μας. Στην ποτισμένη με Άγιο αίμα γη των Μαρτύρων: Μεθοδίου, επισκόπου Λάμπης, Ματθαίου του εκ Γερακαρίου.
Ο ιστορικός και εκκλησιαστικός μίτος του Αμαρίου στο πέρασμα των χρόνων αρχίζει και ολοκληρώνεται σε τούτη τη Μονή των Αρχαγγέλων. Όχι τυχαία η πρώτη παρουσίαση της έρευνάς μου τον περασμένο Ιούλιο αναφορικά με τους Ναούς και τους εκκλησιαστικούς θησαυρούς της επαρχίας μας, έλαβε χώρα εδώ δίνοντας υπόσχεση, συν Θεώ, να παραδώσω ένα γραπτό πόνημα- παρακαταθήκη της βαρυσήμαντης κληρονομιάς που έχει περιέλθει στα χέρια μας, άρτιο και ολοκληρωμένο. Σήμερα, ξανά εδώ δέχομαι ευλαβικά αγλαόν καρπόν της προαναφερθείσας προσπάθειας προς επίρρωση του στόχου μου.
Σεβασμιώτατε, σας ευχαριστώ προσωπικά για την πρωτοβουλία να ανταμείψετε τον κόπο αλλά κυρίως τον ζέοντα πόθο μου να ωφελήσω τη γενέτειρά μου από το δικό μου μετερίζι. Ευχαριστώ τους Ιεράρχες της Επαρχιακής Συνόδου της Εκκλησίας της Κρήτης για τη συναίνεσή τους σε αυτό και ζητώ την ευχή σας να μου δίνει ο Θεός δύναμη ώστε να δειχθώ αντάξια του βάρους που σήμερα επωμίζομαι και στο πλήρωμα του χρόνου να ομολογήσω με παρρησία: «τὸν αγῶνα τὸν καλὸν ἠγώνισμαι, τὸν δρόμον τετέλεκα, τὴν πίστιν τετήρηκα». Ευχαριστώ θερμά τους ιερείς της επαρχίας μας και το Δήμο Αμαρίου, ιδιαίτερα τον Αντιδήμαρχο κ. Μανώλη Ψαρουδάκη, που αγκάλιασαν αυτή μου την προσπάθεια και βοήθησαν έμπρακτα στην υλοποίησή της. Την οικογένειά μου, ακούραστο στήριγμα στα βήματά μου, λαμπάς αισιοδοξίας στα δύσκολα, προσωποποίηση της αγάπης.
Με αξίωσε ο Θεός να γίνω μητέρα και εκπαιδευτικός. Ευλογημένος ο άνθρωπος φέρων τούτα τα δύο χαρίσματα στη ζωή του αφού στην ουσία καλείται να γίνει ηθο-ποιός. Να ποιεί, δηλαδή να διαμορφώνει, ήθη δηλαδή χαρακτήρες, να διαπλάθει ανθρώπους, να χτίζει ψυχές. Να αισθάνεται βαριά την ευθύνη μέσα του πως «εἴμαστε εἰς τὸ ἡμεῖς καὶ ὄχι εἰς τὸ ἐγώ», κι αυτήν να σπείρει στην tabula rasa ψυχή των παιδιών του. Να εγγράψει με τα πιο φωτεινά γράμματα σε αυτήν πως «το μεγαλείο δε μετριέται με το στρέμμα, αλλά με της καρδιάς το πύρωμα και με το αίμα».
Η εποχή μας, λένε, πάσχει από κρίση αξιών και πως έχουμε χάσει την ταυτότητά μας ως άνθρωποι. Εύκολη η αναγωγή στο συμπέρασμα αλλά δυσεπίτευκτη η γενεσιουργός αιτία. Τα θεμέλια της ανθρωπιάς χτίζονται με βάσεις ορθής παιδείας. Η παιδεία ήταν και θα είναι ο θεμελιώδης θεσμός πάνω στον οποίο θα οικοδομηθεί και θα ακεραιωθεί η προσωπικότητα του ανθρώπου. Η παιδεία είναι το μόνο μέσο που βοηθά τον άνθρωπο να εκδηλώσει το θεϊκό στοιχείο που κρύβει μέσα του. Η παιδεία, τέλος, είναι αυτή που χαρακτηρίζεται από την αίσθηση του μέτρου και διά τούτο δεν απαξιώνει τον κτήτορά της αλλά ανυψώνει όσο περισσότερο γίνεται το φρόνημα και τη σκέψη του. Αυτήν οφείλουμε να προστατεύσουμε και αυτήν να παραδώσουμε καθαρή κι ακέρια στα παιδιά μας.
Από Θεού άρξασθαι και με βασικό τους όπλο την παιδεία αλλά και πρωταρχικό μέλημά τους για τα παιδιά τους άναψαν φλόγες επαναστάσεως οι Κολοκοτρωναίοι και οι Καραϊσκάκηδες, οι Γιαμπουδάκηδες, οι Γαβριήληδες κι οι Δασκαλάκαινες. « Η ιστορία, η παράδοση και ο πολιτισμός μας δεν έχουν να φοβηθούν ξένες επιρροές όταν η δική μας προσήλωση στις αξίες έχει συνέπεια και συνέχεια ».
8 Νοεμβρίου. Πανηγυρική η ημέρα για τη Μονή των Ασωμάτων Αμαρίου. Ιστορική και κομβική για το Ρέθυμνο και την Ελλάδα ολόκληρη. Το 1866 οι Ρεθεμνιώτες και μαζί τους όλοι οι Κρήτες ορθώνουν ανάστημα στο Σουλτάνο διεκδικώντας το δίκιο τους, διψώντας τη δική μας ελευθερία. Τα Μοναστήρια μας κατά τη διάρκεια των απολυτρωτικών πολέμων υπήρξαν το απάγκιο της ψυχικής τους εξουθένωσης, ο τροφοδότης της σωματικής τους κόπωσης, ο διαλύτης κάθε πνευματικού σκοταδισμού.
Ο Εμμανουήλ Γενεράλης ονομάζοντας την ιστορική Μονή των Ασωμάτων «ἱερὰ ἑστία πνευματικοῦ φωτὸς» αναφέρει χαρακτηριστικά: «ἄν ὀνομάσωμεν τὴν Μονὴν Ἀσωμάτων ἀκρόπολιν τοῦ Ἀμαρίου ἤ Καπιτώλιον, ἤ Πρυτανεῖον, ἤ Ἁγίαν Σοφίαν, ἤ Δελφούς… ἤ οἱονδήποτε Ἐθνικὸν κέντρον… δε θἀστοχήσωμεν» και συνεχίζει: «ἐντεῦθεν ἐξεπορεύθη τὸ θρυλούμενον ὑπόμνημα πρὸς τὴν Βασίλισσαν Βικτωρίαν τὸν Ἰούλιον του 1868. Ἐντεῦθεν ἐδόθη ἡ ἀπάντησις πρὸς τοὺς ναυάρχους τὸν Μάρτιον τοῦ 1897, κοινοποιοῦντας τὴν περὶ τῆς αὐτονομίας ἀπόφασιν τῆς Εὐρώπης. Ἐνταῦθα ἑωρτάσθη ἡ 100ετὴς τοῦ ἔθνους ἐλευθερία.»
Είναι αρκετές οι αράδες αυτές για να αξιολογήσουμε και να υποληπτώμεθα το βάρος που σηκώνουμε στους ώμους. Έχουμε χρέος και είναι ηθική επιταγή προς τον τόπο που μας ανέθρεψε και μας γαλούχησε με ιδέες και ιδανικά να γίνουμε με τη σειρά μας θεματοφύλακες αυτής της βαρύγδουπης κληρονομιάς.
Η τοπική και η εκκλησιαστική ιστορία υπήρξαν ανέκαθεν άρρηκτα δεμένες μεταξύ τους έχοντας κοινή μητέρα: την πνευματική ιστορία. Ο σεβασμός των προγόνων μας στη διατήρηση και διάδοση της ιστορίας υπήρξε μάθημα αυτοσεβασμού, αλτρουϊσμού, ανθρωπιάς, αξιοπρέπειας για τους μετέπειτα. Αυτό που θα ονομάζαμε παιδεία και που σήμερα πρέπει να εμφυσεί με ατέρμονη υπομονή, αληθινό μεράκι στους νέους η μάνα, ο πατέρας, το σχολειό, η πολιτεία. Αυτό είναι το πιο δυνατό εφόδιο στη ζωή και ο χρόνος που αφιερώνει η μητέρα ή ο δάσκαλος για να το εγγράψει στην ψυχή τους είναι που του δίνει αξία, γιατί από μόνο του δείχνει πως πρώτα σέβομαι τον εαυτό μου κι επομένως σέβομαι και ό,τι γεννιέται από τα σπλάχνα μου.
Να μάθουμε λοιπόν στα παιδιά μας Να μαθαίνουν, έτσι θα έχουν τη δυνατότητα προσαρμογής στην αλλαγή της κοινωνίας. Να αγαπούν, έτσι θα προάγουν το εὖ ζῆν, την ευδαιμονία, του κοινωνικού συνόλου. Να ζουν, γιατί όπως έλεγαν και οι αρχαίοι μας: « χαρίεν ὁ ἄνθρωπος ὅταν ἄνθρωπος ᾖ » (είναι κομψό, χαριτωμένο πλάσμα ο άνθρωπος όταν τυχαίνει να είναι άνθρωπος).