ΔΡ. ΙΩΑΝΝΗΣ ΗΛ. ΒΟΛΑΝΑΚΗΣ
ΕΠΙΤΙΜΟΣ ΕΦΟΡΟΣ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ
Α Π Ο Δ Ο Υ Λ Ι Α Ν Ο Ι Ε Υ Ε Ρ Γ Ε Τ Ε Σ
Εκδήλωση Πολιτιστικού Συλλόγου Αποδούλου Αμαρίου Ρεθύμνης Κρήτης
Πολιτιστικό Κέντρο Αποδούλου.
Αποδούλου, Τρίτη : 8. Αυγούτου 2023. ΄Ωρα : 20.00΄- 21.00΄.-
Ρ Ο Δ Ο Σ 2 0 2 3
«Μακάριοι οι νεκροί, οι εν Κυρίω αποθνήσκοντες, ίνα αναπαύσονται εκ των κόπων αυτών…. Τα γαρ έργα αυτών ακολουθεί μετ΄ αυτών»1.
«Η αρετή καν θάνη τις ουκ απόλλυται. Ζη δε αύτη ουκέτι όντος του σώματος»2.
Ε Ι Σ Α Γ Ω Γ Η
Γενικές παρατηρήσεις
Ο αρχαίος ΄Ελληνας Ιστορικός Θουκυδίδης Ολόρου, από το γένος των Κεκροπιδών (περίπου 460-380 π. Χ.)3, στον Επιτάφιο του Περικλέους αναφέρει μεταξύ άλλων και τα εξής :
«΄Ενθα γαρ κείται άθλα αρετής μέγιστα, τοίσδε και άνδρες άριστοι πολιτεύουσι».
Ήτοι, σε ελεύθερη απόδοση :
«Διότι, εκεί όπου αναγνωρίζεται και τιμάται μεγάλως και όλως ιδιαζόντων η αρετή, εκεί ζουν και πολιτεύονται οι άριστοι των πολιτών».
Ευεργέτες, ως γνωστόν, λέξη σύνθετη από το ευ και έργον, ονομάζονται εκείνοι, οι οποίοι κατά πολλούς και διαφόρους τρόπους, χωρίς να αποβλέπουν σε ίδιον όφελος ή συμφέρον, αλλά απλά από καλή και μόνη διάθεση αποφασίζουν ελεύθερα και χωρίς καμμία καταπίεση και βοηθούν άλλους ανθρώπους, είτε πρόκειται για μεμονωμένα άτομα, είτε για ομάδες ανθρώπων, είτε χώρες και έθνη, είτε πρόκειται για ολόκληρη την ανθρωπότητα, όπως είναι ορισμένοι μεγάλοι εφευρέτες και ευεργέτες ολοκλήρου της ανθρωπότητας, π. χ. ο Ιατρός Μικροβιολόγος και ερευνητής Αλέξανδρος Φλέμινγκ (Alexander Fleming, 1881-1955), ο εφευρέτης της πενικιλλίνης και των αντιβιοτικών, διά των οποίων εσώθησαν και εξακολουθούν να σώζονται εκατομμύρια ανθρώπων παγκοσμίως.
Υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι ενδιαφέρονται μόνον για τον εαυτόν των και για το προσωπικό των συμφέρον. Υπάρχουν άνθρωποι που ζουν σε βάρος των συνανθρώπων των. Αλλά υπάρχουν όμως και άνθρωποι, οι οποίοι χωρίς να παραμελούν το προσωπικό των συμφέρον, ενδιαφέρονται και για το κοινόν συμφέρον, το συμφέρον των πολλών και τέλος υπάρχουν και άνθρωποι που αφιερώνουν ολόκληρη την ζωή και την περιουσία των προς χάριν της πατρίδος των, της κοινωνίας και ολοκλήρου της ανθρωπότητος. Αυτοί είναι οι μεγάλοι ευεργέτες.
Θα μπορούσε κανείς να διερωτηθεί : ο μικρός οικισμός του Αποδούλου είχε ποτέ ευεργέτες; Η απάντηση είναι ναι και σε αυτούς ακριβώς είναι αφιερωμένη η εργασία αυτή και η σημερινή μας εκδήλωση.
Σύντομα και περιεκτικά θα αναφερθούμε στους ανθρώπους εκείνους, οι οποίοι εγεννήθησαν και εμεγάλωσαν στο Αποδούλου και στη συνέχεια, είτε ζώντες στο Αποδούλου, είτε σε άλλες περιοχές της Ελλάδος ή του Εξωτερικού, εργαζόμενοι και καταβάλλοντες κόπο και μόχθο πολύ, ευεργέτησαν ποικιλοτρόπως, όχι μόνο το Αποδούλου και τους Αποδουλιανούς, , αλλά τους ανθρώπους γενικότερα.
ΚΥΡΙΩΣ ΜΕΡΟΣ
ΑΠΟΔΟΥΛΙΑΝΟΙ ΕΥΕΡΓΕΤΕΣ
1.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΕΜΜ. ΨΑΡΟΥΔΑΚΗΣ : 1872 – 30/03/1952
Ιατρός-Βουλευτής-Ανθρωπιστής-φιλόσοφος
Ο Γεώργιος Εμμ. Ψαρουδάκης ή όπως συνήθως είναι γνωστός «ο Γέρο Γιατρός», εγεννήθηκε το έτος 1872 στο Αποδούλου4. Οι γονείς του ήσαν ο παπά Εμμανουήλ (πρώην Φανούριος) Ψαράκης ή Ψαρουδάκης (1840-1899) και η πρεσβυτέρα Μαρία Λουρωτού (1846-1920), η οποία κατήγετο από το Νεύς Αμάρι. Απέκτησαν επτά παιδιά και πρώτο από αυτά ήταν ο Γεώργιος.
Ο Γεώργιος διήκουσε τα μαθήματα της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως στο Αποδούλου και στη συνέχεια εφοίτησε στο Γυμνάσιο, όπου διακρίθηκε. Ακολούθως ενεγράφη στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποίαν επεράτωσε επιτυχώς. Στη συνέχεια διορίσθηκε Καθηγητής στο Γυμνάσιο της Νεαπόλεως Λασιθίου. Επειδή όμως για τα μέσα της τότε εποχής η Νεάπολη ήταν πολύ μακριά από το Αποδούλου, ο πατέρας του του συνέστησε να μην μεταβεί στην Νεάπολη και τελικά τον έπεισε.
Κατόπιν ο Γεώργιος ενεγράφη στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποία επεράτωσε με επιτυχία. Ακολούθως ήσκησε το λειτούργημα του Ιατρού με έδρα το Αποδούλου, εξυπηρετώντας όλα τα χωριά της Αμπαδιάς και ορισμένα της Επαρχίας Αμαρίου και του Αγίου Βασιλείου. Την Ιατρική την εθεώρει λειτούργημα και την εξήσκει σχεδόν δωρεάν. Αναφέρεται ότι από πτωχές και άπορες οικογένειες, όχι μόνο δεν εδέχετο καμμία αμοιβή, αλλά άφηνε διακριτικά και χρήματα, προκειμένου να μπορέσουν να προμηθευθούν τα απαραίτητα φάρμακα ή ο ίδιος τους παρείχε τελείως δωρεάν τα αναγκαία φάρμακα.
Οι κάτοικοι του Αποδούλου και των πέριξ οικισμών, αναγνωρίζοντας την μεγάλη προσφορά του Ιατρού των και θέλοντας να ανταποδώσουν προς αυτόν κατ΄ ελάχιστον τις παρασχεθείσες προς αυτούς πολλές και σημαντικές ευεργεσίες, έσπευδαν αυθόρμητα κατά το θέρος, τον τρύγο ή την συλλογή του ελαιοκάρπου και των χαρουπιών, να βοηθήσουν εθελοντικά την οικογένειά του, ως ελάχιστον δείγμα ευγνωμοσύνης και ευχαριστίας προς εκείνον.
Ο Γεώργιος είχε λάβει μέρος στους απελευθερωτικούς αγώνες της Κρήτης και διατηρούσε στενές προσωπικές και φιλικές σχέσεις με τον Ελευθέριο Βενιζέλο (1864-1934), αν και ανήκε σε αντίθετη πολιτική παράταξη. Εχρημάτισε κατ΄ επανάληψη Βουλευτής της Κρητικής Πολιτείας. Μετά την ΄Ενωση της Κρήτης με την Ελλάδα (1913) προσεχώρησε στο Λαϊκόν Κόμμα.
Έλαβε ως σύζυγο την Πελαγία Εμμ. Αποστολάκη (1907-1993) από τα Σακτούρια Αγίου Βασιλείου και απέκτησαν πέντε παιδιά.
Ο Γεώργιος Ψαρουδάκης ήταν Ιατροφιλόσοφος. ΄Εζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του στο Αποδούλου, βοηθώντας και ευεργετώντας όλους όσους είχαν ανάγκη. Παρείχε όχι μόνο
ιατρική βοήθεια και συμπαράσταση, αλλά και συμβουλές και κάθε είδους βοήθεια, τιμώμενος υπό πάντων.
Απεβίωσε στο Αποδούλου στις 30-03-1952 σε ηλικία ογδοήκοντα ετών, όπου και ετάφη.-
2.ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΜΙΧ. ΦΩΤΑΚΗΣ : 1882 – 22/02/1950
Οφθαλμίατρος – Φιλάνθρωπος Ιατρός
Ο Γεώργιος Φωτάκης, του Μιχαήλ και της Θεονύμφης, το γένος Βερναδάκη, γεννήθηκε στο Αποδούλου Αμαρίου Ρεθύμνου κατά το έτος 1882 και απεβίωσε στο Ηράκλειο της Κρήτης στις 22-02-1950, όπου και ετάφη5. Στο Αποδούλου παρακολούθησε τα μαθήματα της Στοιχειώδους Εκπαίδευσης. Στη συνέχεια εφοίτησε στο Ελληνικό Σχολείο Μοναστηρακίου Αμαρίου και απέκτησε την ιδιότητα του Διδασκάλου.
΄Ελαβε μέρος στους Βαλκανικούς Πολέμους και τραυματίσθηκε στο Μπιζάνι, στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο (1914-1918) και στην Μικρασιατική Εκστρατεία (1919-1922), όπου υπηρέτει ως Υπίατρος.
Στην αρχή διορίσθηκε Ελληνοδιδάσκαλος στο Πάνορμο της Επαρχίας Μυλοποτάμου και κατόπιν μετατέθηκε στο Ελληνικό Σχολείο Μοναστηρακίου Αμαρίου, του οποίου υπήρξε και Διευθυντής. Στη συνέχεια παραιτήθηκε από την Στοιχειώδη Εκπαίδευση και ήλθε στην Αθήνα, όπου γράφτηκε αρχικά στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, την οποίαν όμως δεν επεράτωσε.
Κατόπιν γράφτηκε στην Ιατρική Σχολή του αυτού Πανεπιστημίου, από την οποίαν αποφοίτησε και ειδικεύθηκε στην Παθολογία και την Γυναικολογία. Εργάσθηκε ως Ιατρός για μικρό χρονικό διάστημα στην Αθήνα, στο Ρέθυμνο επί ένα έτος και στη γενέτειρά του, το Αποδούλου Αμαρίου.
Κατόπιν ήλθε στη Βιέννη (Wienn) της Αυστρίας, όπου ειδικεύθηκε στην Οφθαλμολογία. Στην Ελλάδα επέστρεψε κατά το έτος 1926. Εργάσθηκε στο Αποδούλου και στο Ρέθυμνο και το έτος 1928 εγκαταστάθηκε στο Ηράκλειο της Κρήτης, όπου ίδρυσε Οφθαλμολογική Κλινική και εξυπηρετούσε ασθενείς από ολόκληρη την Κρήτη, οι οποίοι αντιμετώπιζαν προβλήματα σχετικά με τα μάτια των.
Θεωρείται, ότι είναι ο πρώτος ή από τους πρώτους ειδικευμένους Οφθαλμίατρους, οι οποίοι εργάσθηκαν στην Κρήτη και απέκτησε μεγάλη φήμη για τις επιστημονικές γνώσεις του, αλλά και για την αγάπη του προς τους πάσχοντες και γενικά για τον ανθρωπισμό του. Την Ιατρική την εθεωρούσε ως λειτούργημα και την εξασκούσε για την πλειονότητα των ασθενών εντελώς δωρεάν.
Μάλιστα λέγεται, ότι όταν κάποιος ασθενής, μετά το πέρας της θεραπείας, ερωτούσε τον Ιατρόν, τί θα ήθελε να του φέρει από το χωριό του, ως ευχαριστήριο δώρο και προς αναγνώριση της προσφοράς του, εκείνος απαντούσε : “Μίαν ανθοδέσμη, αλλά από άνθη του αγρού !”, προκειμένου δηλαδή ο ασθενής, να μη υποβληθεί σε δαπάνη, για να αγοράσει άνθη από το ανθοπωλείο. Τόσο ιδεολόγος ήταν και τόσο ανιδιοτελής υπήρξε σε όλη του την ζωή.
Κατά το διάστημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1940-1944) ο Γεώργιος Φωτάκης εργάσθηκε πατριωτικά, εβοηθούσε τους συμμάχους και περιέθαλπτε τους αντάρτες και όλους, όσους είχαν ανάγκη και μάλιστα όλους αυτούς τελείως δωρεάν. Για την πατριωτική του δράση συνελήφθη από τους Γερμανούς και κλείσθηκε αρχικά στις φυλακές του Ρεθύμνου και στη συνέχεια της Αγυιάς των Χανίων. Εκεί εβασανίσθηκε σκληρά και επρόκειτο να εκτελεσθεί, όταν ένας Γερμανός αξιωματικός, τον οποίον είχε θεραπεύσει στο Ηράκλειο, επρόλαβε και την τελευταία στιγμή τον έσωσε από βέβαιο θάνατο.
Ο Γ. Μ. Φωτάκης ανακηρύχθηκε Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου και ακολούθως υπέβαλε υποψηφιότητα για την έδρα της Οφθαλμολογίας στο Πανεπιστήμιο των Αθηνών. Επρόκειτο να διορισθεί Καθηγητής της Οφθαλμολογίας του εν λόγω Πανεπιστημίου, αλλά με την κήρυξη της Δικτατορίας από τον Ιωάννη Μεταξά (1936) η προσπάθεια αυτή ναυάγησε. Εκείνος μιλούσε και έγραφε άπταιστα την Γερμανική γλώσσα και εγνώριζε καλώς και εχειρίζετο την Γαλλική και την Αγγλική.
΄Εσωσε το χωριό του, το Αποδούλου, από βέβαιη καταστροφή, όταν Γερμανοί στρατιώτες το είχαν περικυκλώσει και επρόκειτο να το πυρπολήσουν. Ο Γ. Φωτάκης κατόρθωσε να τους πείσει, ότι οι κάτοικοι αυτού ήσαν νομοταγείς και φιλήσυχοι.
Μετά το πέρας του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου ο Γ. Φωτάκης επανίδρυσε την Οφθαλμολογική του Κλινική στο Ηράκλειο Κρήτης και εξασκούσε το λειτούργημά του με μεγάλη ευσυνειδησία και ολοκληρωτική αφοσίωση σε αυτό, έως ότου ο θάνατος τον βρήκε, κατά την ώρα που χειρουργούσε έναν ασθενή του.
Μετά το 1945 και κατά την διάρκεια της εργασίας του στην Οφθαλμολογική Κλινική Ηρακλείου είχε στενή συνεργάτιδα και βοηθό του την Ευαγγελία, Νοσηλεύτρια και εξ αίματος συγγενή του, η οποία κατήγετο από τον οικισμό ΄Αγιος Θωμάς Ηρακλείου Κρήτης.
Απεβίωσε στις 22-02-1950 στο Ηράκλειο, όπου και ετάφηκε, η δε κηδεία του ήταν πάνδημη. ΄Εφυγε από την ζωή, χωρίς να αφήσει κανένα περιουσιακό στοιχείο (ακίνητα ή μετρητά). Ο ίδιος ήταν άγαμος και παραδοσιακά θρησκευόμενος, έτρεφε δε ιδιαίτερη αγάπη και αφοσίωση προς την μητέρα του Θεονύμφη. Στην πόλη του Ηρακλείου Κρήτης υπάρχει δρόμος, ο οποίος είναι αφιερωμένος σε εκείνον και στη σχετική πινακίδα αναγράφεται : “Οδός Γεωργίου Φωτάκη, Φιλάνθρωπου Ιατρού”.
Οι Οφθαλμίατροι του Ηρακλείου και της Κρήτης γενικώς αναγνωρίζουν τον Γεώργιο Φωτάκη ως τον θεμελιωτή της Οφθαλμολογίας στην Κρήτη και ως έναν από τους πρώτους
και επιφανέστερους Οφθαλμιάτρους ολόκληρης της Ελλάδος και τον τιμούν ιδιαιτέρως.
3.ΔΗΜΟΣΘΕΝΗΣ ΙΩ. ΦΩΤΑΚΗΣ : 1887-1960
Επιχειρηματίας – Μεγάλος Ευεργέτης
Ο Δημοσθένης Ιω. Φωτάκης εγεννήθη το έτος 1887 στο Αποδούλου, όπου και εμεγάλωσε. Γονείς του ήσαν ο Ιωάννης Φωτάκης ή Κρασογιάννης (1842-1913) και η Δέσποινα Κούνουπα (1860-1923), από τον οικισμό Βάτος, της Επαρχίας του Αγίου Βασιλείου, οι οποίοι απέκτησαν επτά τέκνα, από τα οποία το έκτο ήταν ο Δημοσθένης.
Στις αρχές του 20ου αιώνα ο Δημοσθένης μετέβη στις ΗΠΑ και εγκατεστάθη στο Σικάγο, όπου ασχολήθηκε με επιχειρήσεις και απέκτησε μεγάλη περιουσία. ΄Ελαβε σύζυγο την Σταματία, η οποία κατήγετο από την Σπάρτη της Πελοποννήσου και απέκτησαν οκτώ τέκνα.
Το έτος 1954 ο Δημοσθένης επισκέφθηκε το Αποδούλου και έγινε δεκτός με μεγάλες χαρές, τόσο από τους συγγενείς του, όσο και από όλους τους κατοίκους του Αποδούλου. Του προσεφέρθησαν πλούσια γεύματα και δείπνα και ολόκληρο το χωριό επί ημέρες εόρταζε, την άφιξη του μεγάλου τέκνου του. Πολλοί πιθανώς ανέμεναν, ότι λόγω της μεγάλης περιουσίας του και των ανθηρών οικονομικών του, θα εβοηθούσε τους συγγενείς του ή θα έκανε κάποια δωρεά προς το χωριό του.
Προτού αναχωρήσει ο Δημοσθένης Ιω. Φωτάκης από το Αποδούλου, άφησε ένα χρηματικό ποσό στην Κοινότητα του Αποδούλου, με σκοπό να διορθωθεί η Πλατεία και να επισκευασθούν ορισμένοι δρόμοι του χωριού. ΄Ομως, ο τότε Πρόεδρος της Κοινότητος Αποδούλου, ο πολύ μορφωμένος, πολύ δραστήριος και αγαπητός από όλους Νικόλαος Γ. Τρουλλινός (1897-1980), συνταξιούχος Αξιωματικός της Χωροφυλακής, επειδή τότε ανεγείρετο το Οικοδόμημα του Σταθμού Χωροφυλακής του Αποδούλου, – το οικόπεδο εδωρήθη από την Αργυρή Ψαρουδάκη, σύζυγο του Γεωργίου Γιαννάκη ή Θραψανιώτη -, εθεώρησε ορθότερο τα χρήματα αυτά, να διατεθούν για την συνέχιση της ανέγερσης του Σταθμού Χωροφυλακής, πράγμα που έγινε. Όμως τούτο, από ότι φαίνεται, δεν ικανοποίησε τον χορηγό Δημοσθένη Ιω. Φωτάκη και δεν εφάνη πρόθυμος να προχωρήσει σε κάποια άλλη σχετική δωρεά προς το χωριό του.
Ο Δημοσθένης Ιω. Φωτάκης, αφού έτυχε πλουσιοπάροχης φιλοξενίας και ετιμήθηκε εξαιρετικά από τους συγγενείς και όλους γενικά τους συγχωριανούς του, ανεχώρησε για το Σικάγο, χωρίς να προβεί σε καμμία άλλη δωρεά ή χειρονομία προς το χωριό του, όπως όλοι ανέμεναν.
Όμως με τον τρόπο, τον οποίον εκείνος επέλεξε και εθεώρησε πρέποντα, ευεργέτησε και συνεχίζει να ευεργετεί τους ενδεείς και τους πάσχοντες ανθρώπους ολοκλήρου της Κρήτης. ΄Εκανε μεγάλη χρηματική δωρεά, τόσον στο τότε ανεγειρόμενο Κρατικό Νοσοκομείο του Ρεθύμνου, όσο και στο Βενιζέλειο Νοσοκομείο Ηρακλείου Κρήτης6. Στην πρόσοψη αμφοτέρων των προαναφερθέντων Νοσοκομείων ευρίσκονται εντοιχισμένες μαρμάρινες πλάκες, στις οποίες το όνομα του Δημοσθένους Ιωάννου Φωτάκη αναγράφεται πρώτο, με την προσωνυμία του Μεγάλου Ευεργέτου.—–
4.ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ ΓΙΑΝΝΑΚΗΣ : 1889-1965
Επιχειρηματίας-Ευεργέτης του Αποδούλου
Ο Κλεάνθης Γιαννάκης εγεννήθη το έτος 1889 στο Αποδούλου7. Γονείς του ήσαν ο Αλέξανδρος Γιαννάκης ή Μακρυδαλέξης (1847-1933) και η Καλλιόπη Ιω. Ανδουλάκη ( * περίπου1855 – 1925), αδελφή του Σπυρίδωνος Ανδρουλάκη και απέκτησαν τέσσαρα τέκνα, από τα οποία πρώτο ήταν ο Κλεάνθης.
Ο Κλεάνθης διήκουσε τα μαθήματα της Στοιχειώδους εκπαιδεύσεως στο Αποδούλου, με Διδάσκαλο τον παπά Μιχαήλ Ανδρέου Ψαρουδάκη (1869-1964). Ακολούθως και περί το έτος 1910 ο Κλεάνθης ανεχώρησε για τις ΗΠΑ, όπου και εγκατεστάθη. Εκεί εργάσθηκε σκληρά και δημιουργικά και απέκτησε μεγάλη περιουσία.΄Ελαβε ως σύζυγο την Ελένη Δαμβακάκη (1912- 1992) από την Πόμπια Μεσαράς και απέκτησαν δύο υιούς, ήτοι :
1)Τον Γεώργιο (1951), ο οποίος απεβίωσε νέος και
2)Τον Κλεάνθη – Ιωάννη (* 1953 – + 2023).
Ο Κλεάνθης Γιαννάκης επισκέφθηκε την Κρήτη και το Αποδούλου μία φορά και στη συνέχεια, λόγω προβλημάτων υγείας, δεν ήταν σε θέση να ταξιδεύσει από τις ΗΠΑ στην Ελλάδα. Όμως δεν ελησμόνησε την γενέτειρά του, το Αποδούλου, αλλά εβοήθησε επανειλημμένως το χωριό του, το οποίο υπεραγαπούσε και ανεδείχθη μεγάλος ευεργέτης αυτού, ήτοι :
1)Κατά το έτος 1939 διέθεσε το ποσόν των 300.000 δραχμών, σημαντικό διά την εποχή του, με το οποίο ανοίχθηκε υπόγεια σήραγγα στο Αποδούλου, διευθετήθηκε το νερό της πηγής της Βρύσης, το οποίον προηγουμένως εμολύνετο και ανηγέρθη το Υδραγωγείον, το οποίο διατηρείται έκτοτε μέχρι σήμερα. Στην πρόσοψη της Βρύσης είναι εντοιχισμένη μαρμαρίνη πλάκα με την επιγραφή :
«ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΚΛΕΑΝΘΟΥΣ ΓΙΑΝΝΑΚΗ 1939».
2)Διέθεσε χρηματικό σκοπό για την ολοκλήρωση των οικοδομικών εργασιών του Δημοτικού Σχολείου Αποδούλου. Σε αναγώριση της προσφοράς του αυτής και κατά το χρονικό διάστημα της λειτουργίας του Δημοτικού Σχολείου Αποδούλου, επάνω από την έδρα του Δασκάλου και κάτω από την εικόνα του Ιησού Χριστού, υπήρχε μεγάλη φωτογραφία του Κλεάνθους Γιαννάκη, τιμωμένου διά του τρόπου αυτού, ως μεγάλου ευεργέτου.
3)Οι Δεσποτικές εικόνες και μανουάλια του ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου (Αποτομή) Αποδούλου έγιναν με χρηματοδότηση του Κλεάνθους Γιαννάκη, όπως αναφέρεται σε σχετικές αφιερωτικές επιγραφές, οι οποίες διατηρούνται μέχρι σήμερα.
Η Κοινότητα του Αποδούλου, σε αναγνώριση των πολλαπλών ευεργεσιών του Κλεάνθους Γιαννάκη, έδωσε το όνομά του στον κεντρικό δρόμου του Αποδούλου.
Επίσης πρέπει να αναφερθεί, ότι ο Κλεάνθης Γιαννάκης δεν ελησμόνησε και τους εξ αίματος συγγενείς του, τους οποίους εβοήθησε, είτε με οικονομικά εμβάσματα, είτε με την αποστολή ρούχων κλπ.
Ο υιός του Κλεάνθους Γιαννάκη, Κλεάνθης – Ιωάννης Γιαννάκης, μετά τον θάνατο του πατέρα του επισκέφθηκε μία φορά το Αποδούλου περί το έτος 1975 και έγινε δεκτός με πολλή αγάπη από τους συγγενείς του και όλους τους Αποδουλιανούς, σε ένδειξη ευγνωμοσύνης προς το πρόσωπο του ευεργέτη πατέρα του και την Οικογένειά του γενικώς. Ανεχώρησε από το Αποδούλου με την υπόσχεση να επανέλθει, η οποία όμως δεν
επραγματοποιήθηκε. Εκείνος απεβίωσε στις αρχές του έτους 2023 σε ηλικία 70 ετών, χωρίς να αφήσει απογόνους. —–
5.ΝΙΚΟΛΑΟΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΟΥ ΜΑΡΑΓΚΑΚΗΣ : 1890-1977
Εργαζόμενος – Ευεργέτης του ναού του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου
Ο Νικόλαος Μαραγάκης εγεννήθηκε στο Αποδούλου το έτος 18908. Γονείς του ήσαν : ο Παναγιώτης Ιωάννου Μαραγκάκης ή Παναγοτζαγκάρης ( 1858-1944) και η Ελένη Δημητρίου Ριζικιανού (1868-1955), οι οποίοι απέκτησαν οκτώ τέκνα, από τα οποία το πρώτο ήταν ο Νικόλαος.
Ο Νικόλαος περί το έτος 1910 μετέβη ως μετανάστης στην ΗΠΑ, όπου και εγκατεστάθη. Εργάσθηκε σκληρά και έζησε εκεί μέχρι του θανάτου του. ΄Εμεινε άγαμος. Όμως δεν ελησμόνησε την γενέτειρά του. Εβοήθησε χρηματικώς τον Καθεδρικόν ναόν του Αποδούλου, ο οποίος είναι αφιερωμένος στην Αποτομή του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου9 και ο Νικόλαος υπήρξε ο χορηγός της δαπάνης της κατασκευής του σημερινού κωδωνοστασίου, επειδή το παλαιό είχε καταστεί ετοιμόρροπο.
Στη βάση του σημερινού κωδωνοστασίου ευρίσκεται εντοιχισμένη ορθογωνίου σχήματος μαρμάρινη πλάκα, με την επιγραφή :
«ΔΑΠΑΝΗ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΠΑΝ. ΜΑΡΑΓΚΑΚΗ 1957».—–
6.ΣΤΥΛΙΑΝΟΣ ΑΝΤ. ΠΑΤΤΑΚΟΣ : 1904-1957
Οδοντίατρος – Ευεργέτης του Αποδούλου
Ο Στυλιανός Παττακός εγεννήθηκε και εμεγάλωσε στο Αποδούλου10. Γονείς του ήσαν : ο Αντώνιος Γεωργίου Παττακός ή Παττακαντώνης (1863-1945) και η Αγλαϊα Στυλιανού Κατσούγκρη (1886-1934) και απέκτησαν τρία παιδιά, από τα οποία πρώτο ήταν ο Στυλιανός.
Ο Στυλιανός διήκουσε στο Αποδούλου τα μαθήματα της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως, με Διδάσκαλο τον παπά Μιχαήλ Ανδρέου Ψαρουδάκη (1869-1964) και αφού ετελείωσε το Γυμνάσιο εσπούδασε Οδοντιατρική. Ακολούθως εγκατεστάθη στην οδό Θεμιστοκλέους στην Αθήνα . ΄Ελαβε ως σύζυγο την Αριστέα Σηφάκη, υπάλληλο του Υπουργείου Εμπορίου. Δεν απέκτησαν τέκνα.
Ο Στυλιανός εξήσκησε το λειτούργημα του Οδοντιάτρου και ήταν καλός επιστήμονας, έντιμος, ειλικρινής, εξυπηρετικός και αγαπούσε ιδιαίτερα το χωριό του και τους χωριανούς του. Κατά το διάστημα του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου (1940-1944) και μετά την υποχώρηση
των Ελληνικών Στρατευμάτων από την Αλβανία, την Μακεδονία και την Θράκη, εβοήθησε τους Αποδουλιανούς, τους Αμπαδιώτες και άλλους Κρητικούς, οι οποίοι περιπλανώντο στην Αθήνα άνευ στέγης και τροφής, άλλους για να βρουν εργασία και άλλους για να μπορέσουν να επιστρέψουν στις οικογένειές των στην Κρήτη.
Καθ΄ όλο το διάστημα της ζωής του εβοηθούσε και εξυπηρετούσε τους συγχωριανούς του και οποιονδήποτε είχε ανάγκη και εζητούσε την βοήθειά του. ΄Ηταν ιδιαίτερα αγαπητός σε όλους τους Αποδουλιανούς, τους Αμπαδιώτες και τους Κρητικούς γενικά.
Λίγο μετά το 1950 και προκειμένου να περάσει η αμαξιτή οδός μέσα από το Αποδούλου, επειδή εμπόδιζε το πατρικό του σπίτι, το οποίο εκληρονόμησε από τους γονείς του, το διέθεσε και αυτό κατεδαφίσθηκε ολόκληρο και έτσι κατέστη δυνατή η διέλευση του δρόμου διά μέσου του Αποδούλου.
Ο Στυλιανός Παττακός απεβίωσε το έτος 1957, σε ηλικία 53 ετών. Ο αδελφές του Ευαγγελία (1907-1989) και η Μαρία (Μαριάκι, 1917 – 1962) και τα ανήψια του, διέθεσαν στην μνήμη του τα χρήματα, τα οποία απαιτήθησαν, προκειμένου να ανεγερθεί ο ναός της Κοιμήσεως της Θεοτόκου στο Κοιμητήριο του Αποδούλου. Το οικόπεδο, επί του οποίου ανηγέρθη ιο ναός αυτός και γύρω από τον οποίον επεκτάθηκε το Κοιμητήριο (δεύτερο άνδηρο του Κοιμητηρίου), εδωρήθηκε από την Οικογένεια του Ηλία Νικ. Βολανάκη (1904-1987) και της συζύγου του Αθηνάς Βολανάκη, το γένος Νικολάου Τρουλλινού (1904-1983) και εις μνημόσυνον των γονέων των.—–
7.ΤΙΤΟΣ ΣΤΑΥΡΟΥ ΨΑΡΟΥΔΑΚΗΣ : 1914-2003
Οδοντίατρος – Ευεργέτης του Αποδούλου
Ο Τίτος Ψαρουδάκης εγεννήθη στο Αποδούλου κατά το έτος 191411. Γονείς του ήσαν : ο Σταύρος Εμμ. Ψαρουδάκης (1883-1975) και η Χρυσάνθη Τίτου Καπαρού (1890-1963), από τον οικισμό ΄Αγιος Ιωάννης Χλιαρός Αμαρίου. Απέκτησαν επτά τέκνα, από τα οποία το τρίτον ήταν ο Τίτος.
Ο Τίτος διήκουσε τα μαθήματα της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως στο Αποδούλου, με Διδάσκαλο τον παπά Μιχαήλ Ανδρέου Ψαρουδάκη (1869-1964), ακολούθως εφοίτησε στο Γυμνάσιο, το οποίο και επεράτωσε. Στη συνέχεια εσπούδασε Οδοντιατρική και μετά το πέρας των σπουδών του εγκατεστάθη στην Κηφισσιά, όπου και εξήσκησε το λειτούργημα του Οδοντιάτρου με μεγάλη επιτυχία. ΄Ελαβε ως σύζυγο την Αρσινόη Εμμ. Χονδράκη και απέκτησαν τρία παιδιά.
Ο Τίτος εχορήγησε τα αναγκαία χρήματα, προκειμένου να ανεγερθεί το Κοινοτικό Ιατρείο της γενέτειράς του, του Αποδούλου, το οποίο ιδρύθηκε επί ακινήτου, δωρηθέντος υπό των συγγενών και κληρονόμων του Μανούσου Μιχαήλ Δαμβουνέλη (1897-1968)12 και στην μνήμη αυτού.—
8.ΣΤΥΛΙΑΝΗ ΚΩΝ. ΦΩΤΑΚΗ, ΣΥΖΥΓΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ Γ. ΨΑΡΟΥΔΑΚΗ : 1925 – 2022.
Παιδαγωγός
Η Στυλιανή Φωτάκη εγεννήθη περί το έτος 1925 και ήταν θυγατέρα του Κωνσταντίνου Μιχαήλ Φωτάκη (1881-1971) και της Γαρεφαλλίτσας Νικ. Καλογεράκη (1902-1996), από τον ΄Αγιο Ιωάννη Χλιαρό Αμαρίου, Πρακτικής Ορθοπεδικού.
Η Στυλιανή διήκουσε τα μαθήματα της Στοιχειώδους Εκπαιδεύσεως στο Αποδούλου, ακολούθως εφοίτησε στο Γυμνάσιο και στην Παιδαγωγική Ακαδημία και εξήσκησε το λειτούργημα του Διδασκάλου στην Στοιχειώδη Εκπαίδευση. Αγαπούσε τα παιδιά και οι μαθητές και οι μαθήτριες της την ενθυμούνται με ευγνωμοσύνη.
΄Ελαβε ως σύζυγο τον Ιωάννη Γ. Ψαρουδάκη Συμβολαιογράφο και απέκτησαν δύο παιδιά, τον Γεώργιο και τον Κωνσταντίνον.
Η Στυλιανή ήταν άνθρωπος βαθύτατα θρησκευόμενος και εκείνη και η Οικογένειά της ανήγειραν σε δικό των οικόπεδο τον ναόν των Αγίων Πάντων, ο οποίος εκοσμήθη με τοιχογραφίες. Επίσης η Στυλιανή προέβη σε δωρεές στην Ενορία του Αποδούλου και ειδικότερα στον ναόν της Αποτομής του Τιμίου Προδρόμου και εβοήθησε ποικιλοτρόπως Αποδουλιανούς, που είχαν ανάγκη. Μεταξύ αυτών και παιδιά, προκειμένου να σπουδάσουν.
9.ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΑΛΕΞ. ΒΟΛΑΝΑΚΗ : 1883-1965
Η Ελισάβετ Βολανάκη, άγαμος και χωρίς κληρονόμους, με Διαθήκη της εδώρησε την οικία της και όσα ακίνητα διέθετε προς την Ενορία του Αποδούλου. Τα περιουσιακά της στοιχεία δεν ήσαν πολλά, όμως, όπως ο Ιησούς Χριστός εξετίμησε τα δύο λεπτά της χήρας13, έτσι και εμείς θα πρέπει να εκτιμήσουμε και να εξάρουμε την δωρεάν της Ελισάβετ Βολανάκη.-
Και άλλοι Αποδουλιανοί ευεργέτησαν ποικιλοτρόπως το Αποδούλου και ορισμένοι συνεχίζουν να το ευεργετούν με τον τρόπον των, όμως ο χρόνος δεν μας επιτρέπει να αναφερθούμε λεπτομερέστερα σε αυτούς.
Και διά μεν τους τεθνεώτες, ας ευχηθούμε ο Θεός να αναπαύσει μετά των Αγίων και Δικαίων τις ψυχές των, διά δε τους επιζώντες, να ευχηθούμε ο Θεός να έχει καλά εκείνους και τις Οικογένειές των.-
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ – ΒΡΑΧΥΓΡΑΦΙΕΣ
Ι. Βολανάκης, Αποδούλου 1982 : Ι. Ηλ. Βολανάκης, Το χωριό Αποδούλου
Αμαρίου Ρεθύμνης και η Ιστορία του, Αθήνα
1982.
Ι. Βολανάκης, Γεώργιος Φωτάκης 1997 : Ι. Ηλ. Βολανάκης, «Βιογραφικόν Σημείωμα»,
Δρ. Γεωργίου Μιχ. Φωτάκη Οφθαλμιάτρου,
περιοδικόν «Κρητικοί Ορίζοντες», τεύχος 5
(Ηράκλειον Κρήτης 1997), σ. 143-146.
Γ. Φωτάκης, Αποδούλου 2008 : Γ. Κ. Φωτάκης, Αποδούλου, Ρέθυμνο 2008.-
Δρ. Ιωάννης Ηλ. Βολανάκης
Ρόδος, 3-08-2023.- ΄Ωρα : 09.17΄.-
