Μιχάλης Γ. Βοσκάκης
Με αφορμή μια αναφορά σε άρθρο του εκλεκτού δημοσιογράφου και επίτιμου προέδρου του Ορειβατικού Συλλόγου Χανίων κ. Αντώνη Πλυμάκη, σχετική με το βιβλίο «Η Μάχη της Κρήτης – Τα μετά την Μάχην – Η Αντίστασις», το οποίο εκδόθηκε το 1971 από τον γιατρό και αντιστασιακό την περίοδο της γερμανικής Κατοχής Ιωάννη Ν. Παΐζη (το άρθρο του κ. Πλυμάκη δημοσιεύτηκε στις 4-1-2025, με τίτλο: «Δεκεμβριανά και άλλα», στη θεματική ενότητα «Συνεργασίες» της εφημερίδας «Χανιώτικα Νέα»), επισημαίνω -μιας και τυχαίνει να έχει υποπέσει στην αντίληψή μου- ότι ο κατάλογος με τους εκτελεσθέντες Κρητικούς (ανά Α/Α, ονοματεπώνυμο, ημερομηνία εκτελέσεως, τόπο καταγωγής και εθνικότητα εκτελεστού) που περιλαμβάνεται στο τέλος του βιβλίου, έχει πολλά λάθη, τόσο ως προς την αναγραφή επωνύμων όσο και ως προς την ημερομηνία εκτέλεσης κάποιων από αυτούς.
Αναφέρω, ενδεικτικά, τις τέσσερις συνολικά εγγραφές που αφορούν στο δικό μου χωριό, τις Κουρούτες Αμαρίου Ρεθύμνης (σελ. 588 του βιβλίου), βάσει του Α/Α τους στο βιβλίο και σε αντιπαραβολή με τα ορθά στοιχεία:
163) Γεώργιος Ι. Σαρρής. Αναφέρεται ότι εκτελέστηκε 7-12-1942 (στο μνημείο πεσόντων των Κουρουτών αναγράφεται το έτος 1943).
164) Μιχαήλ Ι. Καπελλάκης, αντί του ορθού: Μιχαήλ Ι. Καπελώνης (το επώνυμο Καπελλάκης δεν υπάρχει στις Κουρούτες). Αναγράφεται ότι εκτελέστηκε στις 4-11-1943, αντί του ορθού: 3-9-1943.
165) Μιχαήλ Ι. Μοσχάκης, αντί του ορθού: Μιχαήλ Ι. Βοσκάκης (το επώνυμο Μοσχάκης δεν υπάρχει στις Κουρούτες· υπάρχει στον Μέρωνα Αμαρίου κ.α.). Αναγράφεται ότι εκτελέστηκε στις 4-9-1943, αντί του ορθού: 3-9-1943.
166) Αριστείδης Γ. Πλατύραρχος, αντί του ορθού: Αριστείδης Γ. Πλατύρραχος (το επώνυμο Πλατύραρχος δεν υπάρχει στις Κουρούτες). Αναγράφεται ότι εκτελέστηκε στις 2-11-1944, ενώ από την έρευνα του νυν Προέδρου του Συλλόγου Κουρουθιανών της Αθήνας, Αντώνη Νουκάκη, προέκυψε ότι σκοτώθηκε από έκρηξη εγκαταλειμμένου από τους Γερμανούς πολεμικού υλικού, στις 8-11-1944, εορτή των Ταξιαρχών (Βλ. άρθρο Αντώνη Νουκάκη, «Αριστείδης Πλατύρραχος του Γρήγόρη», δημοσιευμένο στις 6-12-2019, στην ιστοσελίδα της Ομοσπονδίας Σωματείων Επαρχίας Αμαρίου: omospamari.gr).
Όμως, και στο χωριό που αναφέρεται στη σελ. 588 του βιβλίου ακριβώς από κάτω από τις Κουρούτες, τη Νίθαυρη Αμαρίου, οι δυο εγγραφές που περιλαμβάνονται είναι λανθασμένες, αφού στην εγγρ. με Α/Α 167 αναγράφεται «Γεώργιος Ε. Μπενάκης» αντί του ορθού: Γεώργιος Ε. Μπικάκης (αυτό το ονοματεπώνυμο αναγράφεται στο μνημείο πεσόντων της Νίθαυρης, όπου δεν υπάρχει το επώνυμο Μπενάκης). Επίσης, στην εγγρ. με Α/Α 168 αναγράφεται «Δημόκριτος Μ. Μοσχάκης», αντί του ορθού: Δημόκριτος Μ. Βοσκάκης (το επώνυμο Μοσχάκης δεν υπάρχει στη Νίθαυρη), ενώ και η ημερομηνία εκτέλεσης του Δημόκριτου Βοσκάκη που αναγράφεται είναι λανθασμένη (αναγράφεται 23-4-1943, αντί 13-4-1943 που είναι η ορθή ημερομηνία). Εύλογα, υποθέτω ότι στο βιβλίο θα υπάρχουν και άλλα παρόμοια λάθη ως προς τις εγγραφές στη συγκεκριμένη λίστα.
Φυσικά, ο κ. Πλυμάκης δεν ήταν δυνατό να γνωρίζει τα ονοματεπώνυμα και τις ημερομηνίες εκτελέσεως για κάθε έναν από τους εκτελεσθέντες κατά την περίοδο της γερμανικής Κατοχής, συνεπώς, ορθά επισήμανε ότι είναι καλό να επανεκδοθεί το βιβλίο του Ι. Παΐζη, το οποίο αναφέρεται σε μια από τις σημαντικότερες περιόδους της ιστορίας μας, κατά την οποία γράφτηκαν σελίδες άφθαστου ηρωισμού από τον λαό της Κρήτης.
Προσωπικά, τα στοιχεία που προανέφερα δεν θα τα γνώριζα, αν η αναγκαιότητα δεν με έκανε να τα πληροφορηθώ για τη συγγραφή ενός κειμένου αφιερωμένου στη μνήμη των εκτελεσθέντων. Το κείμενο αυτό, με τίτλο: «Του Ψηλορείτη αετοί», δημοσιεύτηκε στα «Ρεθεμνιώτικα Νέα» και στο omospamari.gr, στις 24 και 25 Νοεμβρίου 2022, αντίστοιχα. Εκεί υπάρχει και φωτογραφία του μνημείου του Μιχαήλ Ιερωνύμου Βοσκάκη και του Μιχαήλ Ιωσήφ Καπελώνη, στο οποίο αναγράφεται ότι σκοτώθηκαν στις 3-9-1943.
Διαπιστωμένα λοιπόν, υπάρχουν σοβαρά λάθη ως προς τα στοιχεία της εν λόγω λίστας. Και αν για κάποιους από τους εκτελεσθέντες που ανέφερα παραπάνω μπορεί ίσως να αμφισβητηθεί η ημερομηνία εκτέλεσής τους, όπως την παραθέτω και εγώ ως ορθή, όμως τα λάθη στα συγκεκριμένα επώνυμα δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Ως εκ τούτου, θεωρώ αυτονόητο, ότι σε τυχόν επανέκδοση του βιβλίου του Ιωάννη Ν. Παΐζη τα λάθη αυτά θα διορθωθούν, όπως αρμόζει στη μνήμη των εκτελεσθέντων αλλά και προς αποκατάσταση της αλήθειας.
