Την Κυριακή 7 Oκτωβρίου 2018 πραγματοποιήθηκαν εκδηλώσεις μνήμης και τιμής, για 34η συνεχόμενη χρονιά, από την Ομοσπονδία Σωματείων Επαρχίας Αμαρίου, με την συμπλήρωση 74ων χρόνων από το ολοκαύτωμα των χωριών του Κέντρους, Γερακάρι , Γουργούθοι , Καρδάκι , Βρύσες , Σμιλές , Δρυγές , Άνω Μέρος και Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου.
Αρχιερατικό μνημόσυνο τελέστηκε στον Ιερό Ναό του Αγίου Κωνσταντίνου στην Ομόνοια , χοροστατούντος του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Λάμπης Συβρίτου και Σφακίων κ.κ Ειρηναίου, με συλλειτουργούς τους σεβαστούς πατέρες του Ιερού Ναού, υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των 164ων εκτελεσθέντων στα μαρτυρικά χωριά του Κέντρους, καθώς και των πεσόντων Αμαριωτών ηρώων στους κατά καιρούς αγώνες της πατρίδας μας.
Μετά την ολοκλήρωση της θρησκευτικής τελετής ο Μητροπολίτης μας κ.κ. Ειρηναίος αναφέρθηκε επ’ ολίγον στο θλιβερό ιστορικό γεγονός της 22ας Αυγούστου 1944 , ευχήθηκε υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των αδικοχαμένων αδελφών μας και συνεχάρη την Ομοσπονδία προτρέποντας τα μέλη της να συνεχίσουν αντίστοιχες εκδηλώσεις για να διατηρηθεί αιωνία η μνήμη τους.
Ο Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Κραουνάκης Νικόλαος ευχαρίστησε τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη μας όπως και τους σεβαστούς πατέρες και προσκάλεσε όλο το εκκλησίασμα , στο Αμαριώτικο Σπίτι για την συνέχεια της εκδήλωσης.
Μετά την ολοκλήρωση της υποδοχής των προσκεκλημένων από τον Πρόεδρο και τα μέλη του Δ.Σ της Ομοσπονδίας στον κατάλληλα διακοσμημένο χώρο του Αμαριώτικου Σπιτιού , ο παρουσιαστής της εκδήλωσης μέλος του Δ.Σ Δουλγεράκης Γεώργιος ανέλαβε να συνεχίσει το πρόγραμμα :
Καλωσόρισε όλους τους παρευρισκόμενους και ευχαρίστησε το Δ.Σ. της Ομοσπονδίας Αμαριωτών για την τιμή που του έκανε να το ορίσει υπεύθυνο για να παρουσιάσει την σημερινή εκδήλωση και ευχήθηκε ο Γραμματέας της Ομοσπονδίας να ξεπεράσει το πρόβλημα υγείας που αντιμετωπίζει το τελευταίο διάστημα και να γυρίσει γρήγορα κοντά μας γιατί η Ομοσπονδία μας χρειάζεται και την δική του δυνατή φωνή και συνέχισε με τους παρακάτω στίχους :
Οι Γερμανοί περάσανε…. απ τα χωριά του Κέντρους.
Τση ανθρωπιάς και τση πρεπειάς, χωριά τα γονικά μας,
κι η Ιστορία γράφτηκε στα μέρη τα Εδικά μας.
Στο Άνω Μέρος, στις Δρυγιές ,Βρύσες, Σμυλές , Καρδάκι,
στο Γερακάρι, στη Λοχριά ,Γουργούθοι ,Κρύα Βρύση,
Οι Γερμανοί περάσανε και στέρεψαν την ζήση
Οι Γερμανοί περάσανε, έκαψαν, πυρπολήσαν ,
Σκοτώσανε, ρημάξανε, το βιός λεηλατήσαν.
Και όσοι απομείνανε ηρωικοί κι εκείνοι,
γιατί ε μεγαλώσανε, με βλέμμα στην οδύνη.
Και τούτο να κρατούμενε σαν παρακαταθήκη,
εις τ’ Αμαριώτικα χωριά και εις την Κρύα Βρύση ,
με αίμα πότισε η γης κι ακόμα κλαίει η φύση.
Το νου μας πάντα να ακλουθά ετούτη η θυσία
τιμή και Δόξα πρέπει των, πάντα κι Αθανασία.
Τιμή είναι για τον Τόπο μας, Φώτιση Υπεραξία.
Στην συνέχεια κάλεσε τον Σεβασμιότατο Μητροπολίτη μας κ.κ. Ειρηναίο να τελέσει τρισάγιο στο Ηρώο πεσόντων, υπέρ αναπαύσεως των εκτελεσθέντων και ολοκαυτωθέντων.
Μετά την ολοκλήρωση του τρισάγιου ακολούθησε κατάθεση στεφάνων από τους παρακάτω :
Ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κ. Κυριάκου Μητσοτάκη κατέθεσε, ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Ν.Δ. και βουλευτής Ρεθύμνης κ. Γιάννης Κεφαλογιάννης.
Για τις Ένοπλες Δυνάμεις και τον Αρχηγό Γ.Ε.ΕΘ.Α. Ναύαρχο Πολεμικού Ναυτικού κ. Ευάγγελο Αποστολάκη κατέθεσε, ο εκπρόσωπος Συνταγματάρχης Τεθωρακισμένων κ. Κοτσακωνσταντίνου Κωνσταντίνος.
Για τον Δήμο Αμαρίου, κατέθεσε ο Δήμαρχος κ. Παντελής Μουρτζανός.
Για τον Σύλλογο Κρυοβρυσανών κατέθεσε ο κ. Κωνσταντίνος Λαγουδάκης.
Για την Ομοσπονδία Αμαριωτών κατέθεσε ο Πρόεδρος κ. Νίκος Κραουνάκης.
Ακολούθησε ενός λεπτού σιγή για τους Αθάνατους Ήρωες των Μαρτυρικών Χωριών του Τόπου μας.
Στην συνέχεια προσκλήθηκε η Αμαριώτικη Παρέα με πρωτοτραγουδιστή, εμπνευστή και δημιουργό της τον Σταύρο Φωτάκη και απέδωσε δυο επίκαιρα ριζίτικα τραγούδια, σε στίχους και μελωδία δικής του εμπνεύσεως.
Ο συντονιστής έδωσε στην συνέχεια τον λόγο στον Πρόεδρο της Ομοσπονδίας κ. Νίκο Κραουνάκη για ένα σύντομο χαιρετισμό, καθώς και στον κ. Γιάννη Κεφαλογιάννη, Βουλευτή Ρεθύμνης, στον εκπρόσωπο της Ένωσης Κεντρώων κ. Γιώργο Κουτουλάκη, στον κ. Γιώργο Μαριδάκη Πρόεδρο της Παγκρητίου Ενώσεως και στον Δήμαρχο Αμαρίου κ. Παντελή Μουρτζανό.
Στη συνέχεια κάλεσε τον ομιλητή κ. Δημήτρη Αρχοντάκη, τ. Δήμαρχο Ρεθύμνου, ο οποίος καθήλωσε το ακροατήριο με την σύντομη και εμπεριστατωμένη ομιλία του.
Την εκδήλωση τίμησαν με την παρουσία τους :
Ο Σεβασμιότατος Μητροπολίτης Λάμπης, Συβρίτου και Σφακίων κ.κ Ειρηναίος.
Ως εκπρόσωπος του Προέδρου της Νέας Δημοκρατίας κου. Κυριάκου Μητσοτάκη ο Κοινοβουλευτικός Εκπρόσωπος της Ν.Δ. και βουλευτής Ρεθύμνης κ. Γιάννης Κεφαλογιάννης.
Ο εκπρόσωπος του προέδρου της Ένωσης Κεντρώων κου. Βασίλη Λεβέντη κ. Γεώργιος Κουτουλάκης αναπληρωματικός βουλευτής Αττικής.
Ο Μιχάλης Καρχιμάκης πρώην Υπουργός από το Κίνημα Αλλαγής.
Για τον Αρχηγό Γ.Ε.ΕΘ.Α. Ναύαρχο Πολεμικού Ναυτικού κ. Ευάγγελο Αποστολάκη ο εκπρόσωπος Συνταγματάρχης Τεθωρακισμένων κ. Κοτσακωνσταντίνου Κωνσταντίνος.
Ο Πλοίαρχος Μπούρατζης Μιαούλης εκπρόσωπος του Γ.Ε.ΕΘ.Α.
Για το Αρχηγό Γ.Ε.Α. Αντιπτέραρχο κ. Χρήστο Χριστοδούλου ο εκπρόσωπος Σμήναρχος κ. Αντώνιος Πετράκος.
Για το Αρχηγό Πολεμικού Ναυτικού Αντιναύαρχο Νικόλαο Τσούνη ο εκπρόσωπος Πλοίαρχος κ. Κωνσταντίνος Κουτσογιάννης.
Ο Στρατηγός εν αποστρατεία και Αντιπρόεδρος της Παγκρητίου Ενώσεως Αντώνης Μυτιληνάκης.
Ο Στρατηγός εν αποστρατεία Βασίλης Αποστολάκης.
Ο Στρατηγός εν αποστρατεία Σταύρος Φωτάκης.
Ο Ταξίαρχος εν αποστρατεία και υπεύθυνος Δημοσίων Σχέσεων Συλλόγου Κρητών Αχαρνών κ. Αριστείδης Τζαγάκης.
Επίσης η Αντιπεριφερειάρχης Ρεθύμνου κ. Μαρία Λιονή με επιστολή της χαιρέτισε με την εκδήλωση μας.
Ο Δήμαρχος Αμαρίου κ. Παντελής Μουρτζανός.
Ο Πρόεδρος της Παγκρητίου Ένωσης κ Γεώργιος Μαριδάκης.
Ο πρώην Πρόεδρος της Κρητικής Εστίας κ. Στέλιος Παλάσαρος.
Ο Πρόεδρος Συλλόγου Συντακτών Κρητικού Τύπου κ. Νίκος Δασκαλάκης.
Ο συγγραφέας και πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής
(το Αρκάδι) κ. Δημήτριος Αετουδάκης.
Ο Επίτιμος Πρόεδρος της Ομοσπονδίας Αμαριωτών Αθήνας κ. Στέφανος Αντωνακάκης.
Ο Συγγραφέας κ. Ευάγγελος Σπανδάγος.
Ο Πρόεδρος Ένωσης Μυλοποταμιτών κ. Μανώλης Κυρίμης.
Ο Πρόεδρος Συλλόγου Κρητών Πειραιά η Ομόνοια κ. Θεόδωρος Τσόντος.
Ο Γραμματέας του Συλλόγου Κρητών Πειραιά η Ομόνοια κ. Λεωνίδας Βαρούχας.
Ο Ά Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων κ. Γεώργιος Χριστοδουλάκης.
Ο Β Αντιπρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων κ. Βασίλειος Κολυδάκης.
Ο Πρόεδρος Κρητών Ωρωπού και πέριξ περιοχών και έφορος Δ.Σ. Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Κρητικών Σωματείων κ. Αντώνιος Γιαννουλάκης.
Ο Πρόεδρος Συλλόγου Κρητών Αχαρνών κ. Δημήτριος Γιαννούλης.
Η Πρόεδρος Συλλόγου Λασιθιωτών Αττικής (Δικταίος) κ. Δέσποινα Ουρανού.
Ο Γενικός Γραμματέας του Συλλόγου Κρητών Βύρωνα, Καισαριανής, Παγκρατίου κ. Θοδωρής Κορδαλής (Σεβντάς).
Ο Ταμίας της Κρητικής Εστίας κ. Νίκος Καράλης.
Από τον Δήμο Νέου Ηρακλείου η Αντιπρόεδρος Δ.Σ κ. Ασημίνα Παναγιωτακοπούλου.
Από τον Σύλλογο Κρυαβρυσανών Αθήνας ο κ. Κωνσταντίνος Λαγουδάκης.
Εκπρόσωπος του Συλλόγου Κρητών Κορινθίας ο εν αποστρατεία Συνταγματάρχης κ. Γεώργιος Χαραλαμπάκης.
Η Αντιπρόεδρος της Παγκρητίου Ένωσης Γυναικών η κ. Δώρα Παπαδάκη.
Η Αντιπρόεδρος του Συλλόγου Ρεθυμνίων Αττικής (το Αρκάδι) κ. Ελένη Σταμαθιουδάκη.
Από τον Σύλλογο Κρητών Πετρούπολης ο κ. Βασίλης Μουρτζανός με τους λεβέντες βρακοφόρους του, παραστάτες του μνημοσύνου.
Στο τέλος της εκδήλωσης προσφέρθηκε κρητικό κέρασμα.
Ακολουθούν χαιρετισμοί, ομιλία, φωτογραφικό υλικό και δύο βίντεο με τα ριζίτικα τραγούδια.
Γεώργιος Δουλγεράκης
Μέλος Δ. Σ Ομοσπονδίας Αμαριωτών
Χαιρετισμοί – Ομιλία
Απόδοση Ριζίτικων από τον Σταύρο Ε. Φωτάκη και την Αμαριώτικη Παρέα
Η Αμαριώτικη παρέα συμμετέχει και φέτος, στην εκδήλωση μνήμης και τιμής, για τα θύματα των χωριών του Κέντρους, με δυο επίκαιρα ριζίτικα τραγούδια.
Οι παλιοί μας ελέγανε πως, όταν τραγουδιούνται τα ριζίτικα τραγούδια είναι πραγματική ιεροτελεστία.
Συμφωνώ και προσθέτω ότι, εφόσον είναι και ιδιαίτερα τραγούδια μνήμης και τιμής, αποτελούνε συνέχεια της επιμνημόσυνης δέησης που πριν λίγο τελέστηκε και επομένως, απαιτούνε επιπλέον σεβασμό.
Θα προσπαθήσομε λοιπόν να τα αποδώσομε, έτσι όπως ξέρομε και σας παρακαλούμε, να έχομε την προσοχή σας για λίγα λεπτά :
Οι συνέπειες της καταστροφής των χωριών του Κέντρους, των «καμένων χωριών», από τα Γερμανικά στρατεύματα κατοχής είναι τραγικές και το μέγεθος ανυπολόγιστο. Καταστραφήκανε και κατακαήκανε ολότελα οχτώ οικισμοί και μείνανε μόνο χαλάσματα, στάχτες κι αποκαϊδια. Και τα πουλιά ακόμη βιώσανε αυτή την καταστροφή αφού, ούτε φωλιά είχανε πια ούτε λαλιά, για να κελαηδήσουνε μετά από αυτή τη συμφορά.
Ένα πουλί πετά θλιφτά στσι Κεντριανές κορφάδες,
φωλιά δεν έχει για να μπει, λαλιά να κελαηδήσει.
Κατακαήκαν’ τα χωριά χώμα κι αποκαϊδια.
Χαλάσματα και συμφορές αφήκανε στο τόπο,
οι Γερμανοί που πέρασαν.
Αέρας τα τινάσσει του Κέντρους τα δεντρά.
Θε μου, μη ξαναζήσω ετέθοια συμφορά.
Μαύρα σύννεφα σκεπάζουνε κάθε εικοσιδυό του Αυγούστου το μαρτυρικό Κέντρος. Και αυτό εξαιτίας της καταστροφής των ηρωϊκών χωριών του από τους απρόσκλητους και αδίσταχτους κατοχικούς καταχτητές. Η κατάκαυση των οικισμών και το ξεθεμέλιωμα των φτωχών νοικοκυριών, αλλά και η θανάτωση των αθώων κατοίκων δημιουργήσανε ορφάνια και δυστυχία και όλα τούτα εξ αιτίας του άδικου πολέμου.
Είντά ’ναι Θε μου η σκοτεινιά, τα μαυρισμένα νέφη
το Κέντρος που σκεπάζουνε, στσ’ εικοσιδυό τ’ Αυγούστου;
Οι Γερμανοί κάψαν’ χωριά και τα ξεθεμελιώσαν’,
σκοτώσανε τσ’ αθρώπους μας κι ορφάνεψαν’ κοπέλια.
Π’ ανάθεμά σε πόλεμε.
Το Κέντρος και η Σάμιτος κι ο γέρο Ψηλορείτης
και τ’ Αμαριώτικα χωριά είν’ η καρδιά τση Κρήτης.
Πριν δυο μήνες, μου ζήτησε η εκλεκτή δημοσιογράφος Εύα Λαδιά, να συμμετάσχω σε μια ταινία που ετοίμαζε, για τα καταστραμμένα χωριά του Κέντρους και ιδιαίτερα το Άνω Μέρος, σε παρουσία, ποίηση και μελωδία. Αποδέχτηκα, συμμετείχα και η ταινία προβλήθηκε στις 22 Αυγούστου στο Άνω Μέρος, στις 23 Αυγούστου στο Σπίτι του Πολιτισμού στο Ρέθυμνο και αναμένεται η κυκλοφορία και ανάρτησή της στο διαδίκτυο. Τα τραγούδια λοιπόν που ακούσατε, σε στίχο και μελωδία, είναι δικής μου εμπνεύσεως και συμπεριλαμβάνονται στην ταινία αυτή.
Σας ευχαριστούμε που μας ανεχθήκατε. Αιωνία τους η μνήμη.
Δείτε τα βίντεο:
https://www.youtube.com/watch?v=JZ6r5qIxCzQ
https://www.youtube.com/watch?v=4FzJePDYUJU
Χαιρετισμός Νικολάου Μ. Κραουνάκη Προέδρου Ομοσπονδίας Σωματείων Επαρχίας Αμαρίου
Αγαπητοί Αμαριώτες και φίλοι.
Σας καλωσορίζω στο φιλόξενο Αμαριώτικο σπίτι μας, και σας ευχαριστώ για την παρουσία σας, στην 34η συνεχόμενη εκδήλωση μνήμης και τιμής για όλους τους ήρωες Αμαριώτες που έπεσαν στα πεδία των μαχών και στους κατά καιρούς αγώνες της πατρίδας μας, αλλά και για τους 164 ήρωες των μαρτυρικών χωριών του Κέντρους, που εκτελέστηκαν και ολοκαυτώθηκαν από τους Γερμανούς Ναζί την 22α Αυγούστου 1944.
Τα γεγονότα της αποφράδας εκείνης ημέρας σημάδεψαν ανεξίτηλα τα 8 χωριά του Κέντρους, τα 7 του Αμαρίου, Γερακάρι- Καρδάκι- Γουργούθoι- Σμιλές- Βρύσσες- Δρυγές- Άνω Μέρος και την Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου.
Οι Αμαριώτες πλήρωσαν βαρύ το τίμημα για τα ιδανικά τους, για μια πατρίδα ελεύθερη και ειρηνική.
Οφείλουμε να κρατήσουμε -και θα το κάνουμε- άσβεστες τις μνήμες της θυσίας των θυμάτων της Γερμανικής Ναζιστικής Θηριωδίας.
Έχουμε χρέος να μεταφέρουμε στις νεότερες γενιές τη νεότερη τοπική μας ιστορία. Η διατήρηση της εθνικής μνήμης αποτελεί προτεραιότητά μας.
Δεν θέλω να σας κουράσω περισσότερο, άλλωστε ο κατά πάντα άξιος ομιλητής θα αναφερθεί λεπτομερέστερα στα γεγονότα. Θέλω μόνο με την ευκαιρία της παρουσίας σας να αναφερθώ στις προσπάθειες της ομοσπονδίας μας, που είναι συνεχείς, και με άψογη τη συνεργασία μας με το δήμο Αμαρίου και τους τοπικούς συλλόγους και φορείς.
Παραπάνω αναφέρθηκα στον φιλόξενο τούτο χώρο, το Αμαριώτικο σπίτι, που αποτελεί και είναι το πολιτιστικό κέντρο των Αμαριωτών. Βεβαίως η φιλοξενία αναφέρεται μόνο για τον εσωτερικό χώρο, γιατί δυστυχώς η προσέλευση μας εδώ εξακολουθεί να γίνεται δύσκολα, παρά τις προσπάθειες που έχουν γίνει και εξακολουθούν να γίνονται από την Ομοσπονδία για να βελτιωθούν οι συνθήκες στην περιοχή, με υπομνήματα και παραστάσεις στους αρμοδίους φορείς και την απαίτηση να ληφθούν μέτρα για το ιστορικό κέντρο της Αθήνας, που δυστυχώς έχει αφεθεί στην τύχη του.
Η εφημερίδα της ομοσπονδίας κυκλοφορεί σε 3.500 φύλλα και ταξιδεύει σε όλο τον κόσμο, όπου υπάρχουν Αμαριώτες και φίλοι, μεταφέρει τα νέα των χωριών και των συλλόγων, υποστηρίζοντας δίκαια αιτήματα και δραστηριότητες.
Παράλληλα, η ιστοσελίδα μας (www.omospamari.gr) έχει δεχτεί πάνω από 500.000 επισκέψεις, και οι φίλοι μας στο Facebook έχουν περάσει τους 1.600.
Επιπλέον, έχει ολοκληρωθεί και η ηλεκτρονική αρχειοθέτηση και βιβλιοδέτηση της εφημερίδας σε 2 τόμους. Ο πρώτος τόμος περιλαμβάνει τα φύλλα που βγήκαν από το έτος 1981 έως το 2000. Ο δεύτερος τόμος από το έτος 2001 έως και το 2015. Αξίζει η απόκτηση αυτών των αντιτύπων, που έχουν συμπυκνωμένη τόσο σημαντική γνώση της ιστορίας του τόπου μας και των ανθρώπων του. Η τιμή έκαστου τόμου είναι 150€.
Από την 11η Οκτωβρίου (μέρα αναχώρησης), έως την 20η Οκτωβρίου (ημέρα επιστροφής), πραγματοποιούμε την 6η Πολυήμερη εκδρομή εξωτερικού στην κεντρική Ευρώπη (Μπρατισλάβα, Πράγα, Κάρλο Βιβάρι, Τσέσκι Κρουμλόφ, Νυρεμβέργη, Ίνσμπρουκ, Βερόνα, Ανκόνα).
Τέλος, την Κυριακή 4 Νοεμβρίου, 10 το πρωί, πραγματοποιούμε για 2η χρονιά εδώ στο αμαριώτικο σπίτι, απόσταξη τσικουδιάς με τον παραδοσιακό τρόπο, και είστε όλοι καλεσμένοι.
Σας ευχαριστώ ακόμη μια φορά, και να αναφέρω τους ανθρώπους που μας βοήθησαν με τις παροχές τους στην σημερινή μας εκδήλωση.
- Το Γρ. Τελετών των Απόστολου Μαρτίνη και Παντελή Κιτάντη που στόλισαν την εκκλησία, τον Δίσκο και τα στεφάνια.
- Τον Κο Λευτέρη Κραουνάκη για την τσικουδιά.
- Τον Κο Γεώργιο Γουναρίδη που μας προσέφερε τους ξηρούς καρπούς.
- Την Κα Ουρανία Σπυροπούλου που μας προσέφερε τη γραβιέρα.
Χαιρετισμός Παντελή Μουρτζανού, Δημάρχου Αμαρίου
Σεβασμιότατε,
κ. Βουλευτά,
κ.κ. Εκπρόσωποι Αρχών και Φορέων
κ. Πρόεδρε και αξιότιμα μέλη της Ομοσπονδίας Σωματείων Επαρχίας Αμαρίου,
Κυρίες και κύριοι,
Η προσφορά των Αμαριωτών σε όλους τους απελευθερωτικούς αγώνες του έθνους έχει καταγραφεί. Το Αμάρι έχει γράψει τη δική του ιστορία. Οι κάτοικοί του μετείχαν με γενναιότητα και αυταπάρνηση στους αγώνες του έθνους υπερασπιζόμενοι μέχρι θανάτου τα ιδανικά τους και πάνω από όλα το υψηλότερο αγαθό, την ελευθερία της πατρίδας .
Όλοι γνωρίζουμε ότι η περιοχή του Αμαρίου την περίοδο της κατοχής αποτέλεσε κέντρο του αντιστασιακού αγώνα. Πλήρωσε, όμως και το ανάλογο τίμημα. Οι 164 Αμαριώτες και Αμαριώτισες που θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας δεν ήταν μόνο εκείνοι που πλήρωσαν τον αντιστασιακό αγώνα του Αμαρίου, τα θύματα του Αμαρίου ήταν πολύ περισσότερα.
Πέρασαν 74 ολόκληρα, χρόνια από τον τραγικό Αύγουστο του 1944. Το ολοκαύτωμα των χωριών του Κέντρους, ήταν ίσως το τραγικότερο γεγονός που σημάδεψε ανεξίτηλα, την περιοχή του Αμαρίου. Τα οκτώ χωριά του Κέντρους – επτά του Αμαρίου ( Γερακάρι, Καρδάκι, Γουργούθοι, Σμιλές, Βρύσες, Δρυγιές, Άνω Μέρος) και ένα ακόμη, την Κρύα Βρύση Αγίου Βασιλείου ισοπεδώθηκαν από την θηριωδία των Γερμανών κατακτητών.
Σήμερα βρεθήκαμε εδώ με βαθύ αίσθημα ευθύνης και ευγνωμοσύνης να αποδώσουμε την οφειλόμενη τιμή σε εκείνους που θυσιάστηκαν και πότισαν με το αίμα τους το ιερό δένδρο της ελευθερίας.
Κανένας δεν μπορεί να ζει με ήσυχη την συνείδηση του όταν δεν τιμά τους νεκρούς του.
Οι πρόγονοι μας με αυταπάρνηση και απαράμιλλο θάρρος, συνέτριψαν οποιοδήποτε τόλμησε να θίξει την τιμή, την υπόληψη και την ακεραιότητα της πατρίδας μας.
Οφείλουμε λοιπόν να υπακούσουμε το μήνυμα της θυσίας τους, να βαδίσουμε στα χνάρια τους. Ως γνήσιοι απόγονοί τους οφείλουμε να αντιστεκόμαστε, να ελπίζουμε και να οραματιζόμαστε μια πατρίδα ανεξάρτητη ενωμένη και πάνω απ΄ όλα ελεύθερη.
Σας ευχαριστώ.
Ομιλία Δημήτρη Ζαχ. Αρχοντάκη
Θα ήθελα να ευχαριστήσω θερμά το Διοικητικό Συμβούλιο της Ομοσπονδίας Σωματείων Επαρχίας Αμαρίου και ιδιαίτερα τον Πρόεδρό της κ. Νίκο Κραουνάκη για την πρόσκλησή μου να μιλήσω στη σημερινή εκδήλωση μνήμης και τιμής προς τα θύματα του τραγικού Αυγούστου 1944 στα χωριά μας.Η πρόσκλησή του περιποιεί ύψιστη τιμή στο πρόσωπό μου και δεν αισθάνομαι ότι οι ασθενείς δυνάμεις μου συστοιχούν προς το μέγεθος εκείνων των ιστορικών γεγονότων, αλλά μου ήταν αδύνατον να αρνηθώ αυτό που θεωρώ χρέος όλων μας προς το πνεύμα του τόπου μας.Οι εκδηλώσεις αυτές κρατούν ζωντανή την παράδοση των πατέρων και των παππούδων μας, που έχει καθαγιαστεί από θυσίες αίματος και πράξεις ηρωισμού και αυτοθυσίας σε όλες τις ιστορικές περιόδους της Κρήτης εναντίον καταπατητών της ελευθερίας της και των ανθρώπινων αξιών της.Η αναλυτική περιγραφή των γεγονότων έχει γίνει ήδη πολλές φορές από ικανούς ιστοριοδίφες, ώστε παρέλκει η λεπτομερής επανάληψή τους σήμερα. Ο πυρήνας των γεγονότων είναι ότι στις 22 Αυγούστου 1944 οι θηριώδεις ναζί λαφυραγώγησαν, ανατίναξαν και έκαψαν 8 χωριά του Κέντρους και πυροβόλησαν, έσφαξαν και πυρπόλησαν 164 αθώους ανθρώπους.Ήσαν τα χωριά Άνω Μέρος, Βρύσες, Γερακάρι, Γουργούθοι, Δρυγιές, Καρδάκι, Κρύα Βρύση και Σμιλές.Ίσως είναι σκοπιμότερο να γίνουν μερικές επισημάνσεις σχετικές με τα ιστορικά γεγονότα, εν επιγνώσει του κινδύνου που ελλοχεύει στην αδυναμία του λογικού εξοπλισμού και των εκφραστικών μέσων που διαθέτομε στην καθημερινή ζωή να κατανοήσει και να διατυπώσει στρατηγικής φύσεως σχεδιασμούς. Η αδυναμία αυτή ενισχύεται από τη διαφορά στο αξιακό σύστημα των δύο μορφών ζωής και δράσης: Στην καθημερινή ζωή κυρίαρχη αξία είναι ο Άνθρωπος, ως άτομο και ως κοινωνικό σύνολο, ενώ στην Στρατηγική μοναδική αξία είναι η επικράτηση, η νίκη αντί πάσης θυσίας. Αυτός είναι ενδεχομένως ο σοβαρότερος λόγος, για τον οποίο η κατανόηση των ιστορικών γεγονότων εκ μέρους μας είναι συνήθως ελλιπής και δημιουργούνται προβληματισμοί και ερωτήματα, που η βαρύτητά τους υπογραμμίζεται με αθώο αίμα.
Παρακαλώ να μου επιτραπεί να διατυπώσω μερικούς τέτοιους προβληματισμούς:
Κατανοούμε φέρ’ ειπείν τoν σχεδιασμό του Χίτλερ να κατακτήσει την Κρήτη λόγω της στρατηγικής σημασίας της στο σημείο επαφής τριών ηπείρων και της εγγύτητάς της προς τον σπουδαίο μεταφορικό άξονα του Σουέζ και τους ενεργειακούς πόρους της Μέσης Ανατολής και ως αεροναυτική βάση που ελέγχει την Ανατολική Μεσόγειο.
Κατανοούμε επίσης την ύπαρξη σχεδίου του τότε βασιλιά και της Κυβέρνησης να κρατηθεί η Κρήτη ελεύθερη, με τη σύμφωνη γνώμη των Βρετανών, οι οποίοι θα την εξόπλιζαν.
Δεν κατανοούμε όμως γιατί το σχέδιο εξοπλισμού του νησιού δεν πραγματοποιήθηκε. Ο οπλισμός των αμυνομένων ήταν κατά μέγα μέρος πεπαλαιωμένος και εντελώς ανεπαρκής για την αντιμετώπιση του σιδηρόφρακτου άνθους του γερμανικού στρατού. Ο πατέρας μου, έφεδρος αξιωματικός με Χρυσό Αριστείο Ανδρείας από την Αλβανία και δεύτερο από τη Μάχη της Κρήτης, μου έχει πει ότι όλα τα φυσίγγια του τμήματός του τα κρατούσε ο ίδιος μέχρι τη Μάχη σε μια σιτιοδόχη.
Δεν κατανοούμε γιατί η Μεραρχία Κρητών, ενώ μπορούσε κατά την εκτίμηση ανώτατων αξιωματικών να έχει αποσυρθεί συντεταγμένη από την ηπειρωτική Ελλάδα και να έχει μεταφερθεί στον τόπο της, αφέθηκε εκεί και αποσυντέθηκε. Αν βρισκόταν στην Κρήτη, τα πράγματα θα ήσαν ασυγκρίτως δυσκολότερα για τους εισβολείς.
Δεν κατανοούμε γιατί παράλληλα με τον απαράμιλλο ηρωισμό των μαχητών, ένστολων και πολιτών,. υπήρξε και αδράνεια και ασυνεννοησία μεταξύ ορισμένων ηγητόρων. Το αντέρεισμα 107 δεσπόζει στο αεροδρόμιο του Μάλεμε και από αυτό έπρεπε να εκδηλωθεί αντεπίθεση το πρώτο βράδυ της Μάχης εναντίον των λιγοστών Γερμανών που προσπαθούσαν να ελέγξουν τον αεροδιάδρομο. Η αντεπίθεση αυτή δεν έγινε και αντίθετα το ύψωμα 107 εκκενώθηκε από τις συμμαχικές δυνάμεις που το κατείχαν και καταλήφθηκε ως απροσδόκητο δώρο από τους εισβολείς. Από το σημείο αυτό άρχισε η κατάληψη της Κρήτης και προχώρησε ανατολικά, προς Ρέθυμνο και Ηράκλειο.
Ελέχθη ότι το πρώτο εκείνο βράδυ της Μάχης ένας διοικητής φορούσε τις πιτζάμες του (!).
Η λογική της καθημερινής ζωής διερωτάται γιατί οι σύμμαχοι, ενώ είχαν αποκρυπτογραφήσει τον Κρυπτογραφικό Κώδικα των Γερμανών και, γεγονός πρωτοφανές, εγνώριζαν με κάθε λεπτομέρεια τα επιθετικά σχέδιά τους για την κατάληψη της Κρήτης με αεραποβατική ενέργεια, δεν κατέστρεψαν τους αεροδιαδρόμους που αποτελούσαν τον πρώτο αντικειμενικό στόχο των εισβολέων; Και γιατί η βρετανική αεροπορία δεν έδρασε, αντίθετα από το ναυτικό που εμπόδισε την απόβαση Γερμανικών δυνάμεων από θαλάσσης;
Οι προβληματισμοί και τα ερωτήματα αυτής της φύσεως, που απορρέουν από πραγματικά δεδομένα, δεν έχουν τελειωμό, ενώ για τις απαντήσεις, που πιθανότατα εμπεριέχονται σε στρατηγικούς σχεδιασμούς, μόνο εικασίες μπορούν να γίνουν. Εικάζεται επί παραδείγματι ότι οι αεροδιάδρομοι δεν ανατινάχτηκαν, για να μην αντιληφθούν οι Γερμανοί το σπάσιμο του κρυπτογραφικού τους κώδικα. Εικάζεται γενικότερα ότι δεν έγιναν όλα όσα έπρεπε και μπορούσαν να γίνουν για την άμυνα της Κρήτης, γιατί οι σύμμαχοι εκτιμούσαν ότι ο Χίτλερ ήθελε να εδραιώσει πρώτα τον έλεγχο της ανατολικής Μεσογείου με την κατάληψη της Κρήτης και κατόπιν να εξαπολύσει τις στρατιές του στις απέραντες στέπες της Ρωσίας, όπου τις περίμενε η Ρωσική ισχύς και ο στρατηγός Χειμώνας, όπως τον Ναπολέοντα. Το άνοιγμα του ρωσικού μετώπου ήταν υψίστης στρατηγικής σημασίας για τους συμμάχους, γιατί έθετε τη Γερμανία μεταξύ δύο πυρών, μέσα σε μια θανάσιμη λαβίδα.
Ανάλογα ερωτήματα ανακύπτουν και για τα αλληλένδετα γεγονότα της απαγωγής του στρατηγού Κράϊπε και του συνακόλουθου ολοκαυτώματος των χωριών του Κέντρους. Η κοινή Λογική κρίνει ότι και τα δύο ήσαν άσκοπα, άσκοπα και για τους Βρετανούς, άσκοπα και για τους Γερμανούς.
Στους Βρετανούς η απαγωγή ενός Γερμανού Στρατηγού έδιδε ένα προπαγανδιστικό πλεονέκτημα, αλλά σε μια περίοδο που η ζυγαριά του πολέμου είχε ήδη κλίνει εις βάρος της Γερμανίας. Από τον Ιούνιο του 1944 είχε πραγματοποιηθεί η απόβαση στη Νορμανδία και οι συμμαχικές στρατιές ήδη απελευθέρωναν γαλλικές πόλεις και περιοχές, ενώ χιλιάδες βομβαρδιστικά κατέστρεφαν το Βερολίνο, τη Ρουρ, τα λιμάνια και τα οικονομικά κέντρα της Γερμανίας.
Τον ίδιο μήνα προχωρούσε η ανακατάληψη της Ιταλίας από τους συμμάχους, που είχαν αποβιβαστεί στη Σικελία, και απελευθερώθηκε η Ρώμη και τον επόμενο μήνα, Σεπτέμβριο 1944, οι Γερμανοί άρχισαν την εκκένωση της νότιας Ελλάδας.
Επί πλέον, οι Βρετανοί ήξεραν τις αναρίθμητες ωμότητες που διέπραξαν οι ναζί στις περιοχές που είχαν καταλάβει και μπορούσαν να προβλέψουν με ακρίβεια τι θα επακολουθούσε την απαγωγή του Κράϊπε. Στην «Ιστορία του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου», έκδοση Larousse και Paris – Match, διαβάζομε:
«Το ξεκίνημα της τραγωδίας του Οραντούρ–συρ-Γκλαν υπήρξε η αιχμαλωσία από τους μακί, (τους Γάλλους αντάρτες) στην εθνική οδό 741, κοντά στο Σαιν-Λεονάρ του συνταγματάρχη των Ες-Ες Καίμπφε. Την άλλη μέρα, Σάββατο 10 Ιουνίου 1944, ο 3ος λόχος του συντάγματος «ντερ Φύρερ», με διοικητή τον συνταγματάρχη Ντίκμαν, έφθασε στο Οραντούρ, δίδοντας πίστη σε μια ψευδή πληροφορία πως ο Καίμπφε είχε φυλακισθή εκεί και επρόκειτο να τον εκτελέσουν δημοσία. Ο Ντίκμαν, που είχε κυριευθή από δίψα αίματος, έδωσε διαταγή να τουφεκίσουν όλους τους άνδρες και να κάψουν όλα τα σπίτια. Οι Γερμανοί έκλεισαν τις γυναίκες και τα παιδιά μέσα στην εκκλησία, όπου τους έκαψαν ή τους σκότωσαν. 642 ήταν τα θύματα της σφαγής ηλικίας από 18 ημερών ως ογδόντα πέντε χρονών. Οι μόνοι που επέζησαν ήταν μια γυναίκα, πέντε άνδρες κι ένα παιδί.
Τον πληθυσμό, που είχε καταφύγει στα σπίτια, τον συγκέντρωσαν πρώτα στον χώρο της αγοράς. Αφού οδήγησαν τις γυναίκες και τα παιδιά στην εκκλησία, οι Γερμανοί χώρισαν τους άνδρες, σε πολλές ομάδες και τους τουφέκισαν μέσα σε πέντε αποθήκες σταριού, που τις πυρπόλησαν».
Ο Καίμπφε στη Γαλλία, ο Κράϊπε στην Κρήτη.
Το ίδιο σκηνικό και η ίδια διαδικασία αντιποίνων σε όλα τα ολοκαυτωθέντα χωριά. Και δεν μπορούσαν οι Βρετανοί να είναι βέβαιοι ότι η σκηνοθεσία τους θα γίνει πιστευτή και οι Γερμανοί θα εξαπατηθούν και δεν θα προβούν σε αντίποινα. Δυστυχώς, οι κατακτητές είχαν πληροφοριοδότες.
Η απαγωγή του Κράϊπε ήταν μικρό όφελος των συμμάχων από προπαγανδιστικό πλεονέκτημα εναντίον ενός ήδη ηττώμενου αντιπάλου, που έδιδε μάχη οπισθοφυλακών, έναντι 164 θανάτων, απροσμέτρητου πόνου και τρόμου και ασύλληπτων υλικών καταστροφών. Μπορεί να υποτεθεί βάσιμα ότι οι Βρετανοί απέβλεπαν περισσότερο στη συνολική νικηφόρο έκβαση του πολέμου παρά στα επί μέρους γεγονότα και τις τοπικές θυσίες. Από την άποψη της καθημερινής λογικής η επιλογή αυτή είναι απαράδεκτη, αλλά από την άποψη της Στρατηγικής κρίθηκε παραδεκτή και επιβεβλημένη. Αυτή είναι η αγεφύρωτη διαφορά κριτηρίων και αξιακού συστήματος, δηλαδή ηθικής, που χαρακτηρίζει τους δυο τρόπους σκέψης, την Κοινή Λογική και τη Στρατηγική.
Αλλά και για τους Γερμανούς το ολοκαύτωμα των χωριών ήταν άσκοπο. Εφάρμοσαν το δόγμα του στρατηγού Σαίρνερ, ενός από τους διαχειριστές της τελικής ήττας της Γερμανίας, «Ισχύς δια του Φόβου», και πρόσθεσαν ένα ρυάκι αίματος στους ποταμούς που έχυσαν στην Κρήτη, και παντού απ’ όπου πέρασαν, αλλά τι κέρδισαν; Όχι μόνο δεν έκαμψαν το ηθικό των Κρητικών, αλλά αντίθετα χαλύβδωσαν τη θέλησή τους για αντίσταση και την πίστη τους στη τελική νίκη, που ήδη υπέφωσκε.
Η απότιση τιμής προς τα αθώα θύματα της ναζιστικής θηριωδίας είναι αναπόδραστο χρέος των ζωντανών που σέβονται τις ιστορικές καταβολές τους και την προγονική τους κληρονομιά. Αλλά το χρέος αυτό αφορά και το παρόν και το μέλλον. Οφείλομε να συναγάγομε τα λογικά συμπεράσματα που προκύπτουν από τις θεμελιώδεις αυτές ιστορικές εμπειρίες.
Το βασικό συμπέρασμα είναι ότι στον Πόλεμο τα πάντα κρίνονται με βάση τα Στρατηγικά συμφέροντα και όχι την Κοινή Λογική και την Ηθική.
Η φύση των πραγμάτων μας επιτρέπει να συμπληρώσομε τώρα τον ορισμό του Κλαούζεβιτς ότι: «Πόλεμος είναι η συνέχιση της Διπλωματίας με άλλα μέσα» και να πούμε ότι «Ειρήνη είναι η συνέχιση του Πολέμου με άλλα μέσα». Ο πόλεμος δεν σταματά ποτέ, είτε κηρυγμένος είτε ακήρυκτος, η διεκδίκηση εδαφών και πόρων, δύναμης και πλούτου, είναι δυστυχώς η κυρίαρχη Μοίρα των ανθρώπων σε επίπεδο ατόμων, κοινωνικών συνόλων και λαών, ανεξάρτητα από τα μέσα που χρησιμοποιούν κατά περίπτωση.
Και το άλλο βασικό συμπέρασμα είναι ότι στην Ειρήνη τα πάντα κρίνονται από τη Γεωοικονομία και τη Γεωστρατηγική και όχι από αυτό που θεωρείται Πολιτική. Η ορατή Πολιτική φαίνεται να είναι εφαρμογή της αόρατης Γεωπολιτικής.
Κάτω από το πρίσμα αυτό οι ιδεολογίες χάνουν την αίγλη και τη βαρύτητά τους και αποκαλύπτονται ως αλιευτικά δίχτυα που ομαδοποιούν τις συνειδήσεις και φανατίζουν τα πλήθη, ώστε να τίθενται στην υπηρεσία τεράστιων οικονομικών συμφερόντων και να αγωνίζονται και να πεθαίνουν γι’ αυτά.
Η ανθρωπότητα εβίωσε τον δεξιό Φασισμό της Γερμανίας και των συμμάχων της, ο οποίος με διάφορα ιδεολογικά προσχήματα, αλλά σταθερό στόχο την οικονομική κυριαρχία άνοιξε εκατομμύρια τάφους, μέχρι που ηττήθηκε στο πεδίο της μάχης.
Εβίωσε, επίσης, η ανθρωπότητα τον αριστερό Κομμουνισμό της Σοβιετικής Ένωσης, που με τα αντίθετα ιδεολογικά προσχήματα, αλλά τον ίδιο οικονομικό στόχο άνοιξε κι αυτός άλλα εκατομμύρια τάφους, μέχρι που ηττήθηκε στο πεδίο του πολιτικοοικονομικού ανταγωνισμού.
Και τώρα βιώνει την κυριαρχία του Καπιταλισμού σε παγκόσμιο επίπεδο με ιδεολογικά πρόσημα την Ελευθερία και τη Δημοκρατία. Αλλά πόση ισχύ μπορούν να έχουν οι ελκυστικές αυτές αξίες απέναντι σε τεράστια, πλανητικά οικονομικά συμφέροντα; Το μέλλον θα αποσαφηνίσει τις σημερινές ασάφειες. Διαφαίνεται μόνο η ελπίδα ότι η νέα οργάνωση του κόσμου που οικοδομείται θα ανοίξει λιγότερους τάφους, όχι γιατί η Γεωστρατηγική και η Γεωοικονομία απόκτησαν ξαφνικά ανθρωπιστικό περιεχόμενο, αλλά γιατί οι άνθρωποι είναι χρήσιμοι πλέον ζωντανοί ως καταναλωτές, ως δημιουργοί πλούτου δια της καταναλώσεως.
Σε κάθε περίπτωση οι φρόνιμοι, πειθαρχημένοι και εργατικοί λαοί θα έχουν πάντα μια καλή θέση στη νέα λειτουργία του κόσμου.
Αγαπητοί φίλοι
Η γενιά μου, η γενιά των ογδοντάρηδων και άνω, είναι η τελευταία που διατηρεί ζωντανές μνήμες από τα συνταρακτικά γεγονότα του Αυγούστου του 1944 στα χωριά μας. Επιτρέψετέ μου να κλείσω την ομιλία μου με προσωπικές μνήμες από τα γεγονότα αυτά:
Ζούσαμε στην Ορνέ, όπου υπηρετούσε ο πατέρας μου ως δάσκαλος. Το προηγούμενο έτος το περάσαμε κατά μέγα μέρος σε μια σπηλιά σ’ ένα μεγάλο κτήμα που είχε ο παππούς μου, στου «Παπά τ’ αμπέλια», και όταν χειμώνιασε σ’ ένα σταβλάκι πιο χαμηλά, στα «Λιμνάρια», γιατί ο πατέρας μου είχε αναμιχθεί στη φυγάδευση συμμάχων στρατιωτών και είχε λόγους να ανησυχεί για πιθανή δράση των Γερμανών. Ο πρώτος Νεοζηλανδός που έφτασε νύχτα στο χωριό πήγε και στάθηκε στην αυλόπορτα του πρώτου σπιτιού, του Αλκιβιάδη Μελιδονιώτη, ο οποίος ανοίγοντας την πόρτα για να πάει στη δουλειά του το πρωί τον είδε πανύψηλο, ξανθό και εξαθλιωμένο. Τον έβαλε μέσα, του πρόσφερε φαγητό και έτρεξε και ειδοποίησε τον παππού μου Θόδωρο Αποστολάκη που είχε ζήσει 25 χρόνια στο Γιοχάνεσμπουργκ και ήταν ο μόνος στην περιοχή που ήξερε Αγγλικά. Έτσι άρχισε η διαδικασία της φυγάδευσης, που γινόταν εν μέρει από τα Σαχτούρια.
Τον Νοέμβριο επιστρέψαμε στο χωριό, πιεσμένοι από το κρύο. Ήταν αργά το μεσημέρι της 22ας Αυγούστου 1944, όταν ξαφνικά αντήχησαν ισχυρότατες εκρήξεις από το γειτονικό χωριό Κρύα Βρύση. Όλοι οι χωριανοί πετάχτηκαν στα δώματα και κοίταζαν προς τα εκεί. Η Κρύα Βρύση δεν είναι άμεσα ορατή από την Ορνέ, αλλά φαινόταν τεράστιες φλόγες και μαύροι καπνοί που θόλωναν τον ουρανό, ενώ οι εκρήξεις συνεχιζόταν ακατάπαυστα.
Έπεσε νεκρική σιγή, δεν ακουόταν ούτε αναπνοή. Οι άνθρωποι έστεκαν μαρμαρωμένοι από τρόμο και οδύνη. Η απόκοσμη αυτή σκηνή, με τις εκκωφαντικές εκρήξεις, τις φλόγες και τους καπνούς της κόλασης, χαράχτηκε ανεξίτηλα στην ψυχή μου.
Το βραδάκι άρχισαν να φτάνουν στο χωριό διασωθέντες, γυναίκες με τα παιδιά τους χωρίς τους άνδρες τους, μανάδες χωρίς τους γιούς τους, σπαράγματα οικογενειών. Ήρθαν με τα ρούχα που φορούσαν, γιατί τα σπίτια τους είχαν λεηλατηθεί, καεί και ανατιναχτεί στον αέρα.
Οι χωριανοί κινητοποιήθηκαν. Τα θρανία του σχολείου μεταφέρθηκαν στην εκκλησία και στην αίθουσα εγκαταστάθηκαν οικογένειες και όπου αλλού υπήρχε λίγος χώρος. Ήταν συγκινητική η συμπαράσταση όλων προς όλους. Όλοι έφαγαν, όλοι βολεύτηκαν όπως όπως.
Το ίδιο έγινε και στο άλλο μου χωριό το Μοναστηράκι, που φιλοξένησε διασωθέντες από τα ολοκαυτωθέντα χωριά μέχρι την απελευθέρωση, με πνεύμα ανθρωπισμού και κοινωνικής συνοχής. Τους θυμούμαι με αγάπη.
Σήμερα οι πολιτισμικές και οικονομικές συνθήκες επιβάλλουν συνεργασία των λαών και ευρύτερη προσπάθεια για κοινή πρόοδο. Μέσα στα πλαίσια αυτά της διεθνούς συνεργασίας εμείς ως Κρήτες οφείλομε να διατηρούμε βαθιά στην ψυχή μας το ήθος του νησιού μας, όπως σμιλεύτηκε στο πεδίο της μάχης με τους εκάστοτε κατακτητές, στο πεδίο της κοινωνικής αλληλεγγύης και στο πεδίο της επιστήμης και του ανθρωπισμού.
Αυτό το ήθος είναι ότι πολυτιμότερο έχομε.
Σας ευχαριστώ
Λίγα λόγια για τον Δημήτριο Ζαχ. Αρχοντάκη:
Γεννήθηκε το 1939 στην Ορνέ Αγίου Βασιλείου, όπου τελείωσε το Δημοτικό Σχολείο.Τελείωσε το Γυμνάσιο το 1956. Εισήχθη το ίδιο έτος στη Φιλοσοφική Σχολή Αθηνών.Υπηρέτησε στον Στρατό ως έφεδρος αξιωματικός Πεζικού – Στρατολογίας.Έκανε μεταπτυχιακές σπουδές στη Γερμανία, στο Πανεπιστήμιο του Φράϊμπουργκ. Εδίδαξε στο ιδιωτικό του Φροντιστήριο Κλασική Φιλολογία επί 35 έτη. Υπηρέτησε ως Δήμαρχος Ρεθύμνης επί 27 έτη και έπαιξε βασικό ρόλο στον εκσυγχρονισμό και την ανάπτυξη του Ρεθύμνου. Συνέγραψε σειρά βιβλίων για θέματα της πόλης.
