12-3-1925 / 29-10-2013
Το σαρανταήμερο μνημόσυνο θα τελεστεί στον Άγιο Γεώργιο Πατσού, την Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 2013. Τα παιδιά της στη μνήμη της θα προσφέρουν καφέ και κρασί στο Δρυμό.
Η πιο μεγάλη μάνα του κόσμου, εσύ, μάνα μου.
Άνοιξες τα μάτια σου στα Γιάννενα και τα έκλεισες στην Κρήτη, την άλλη πατρίδα σου, αυτή που διάλεξες για να ριζώσεις. Έζησες δύσκολα, ένας αγώνας όλη η ζωή σου. Σκληρός κι ανελέητος. Μα εσύ πάντα εκεί. Στο καθήκον. Για τα παιδιά σου! Για τα εγγόνια σου, που τα έκανες κι αυτά παιδιά σου! Τίποτα άλλο δεν ήσουν στη ζωή σου εκτός από μάνα. Η πιο μεγάλη μάνα. Πάντα στη μεγάλη σου αγκαλιά κούρνιαζε ένα μωρό κι ένα άλλο σε τραβολογούσε απ’ τον ποδόγυρο.
Το ψωμί που ζύμωνες για να μας θρέψεις, ήταν νοτισμένο από δάκρυα κι ιδρώτα. Δεν θυμάμαι να ξεκουράστηκες ποτέ. Τη μέρα έσερνες κουτσούβελα και τη ζωή απ’ τα μαλλιά, και το βράδυ με τη βελόνα σου έραβες φουστάνια, κεντούσες τη ζωή σου σταυροβελονιά, τρύπωνες τις κουρελούδες και τα προικιά, και με τη σαΐτα σου στο τελάρο ξάμωνες το στημόνι και τη μοίρα σου. Παπάς και δάσκαλος ο πατέρας σου σε δίδαξε να στέκεσαι πάντα στο ύψος σου. Και των περιστάσεων.
Στην καπνιά του εμφύλιου γνώρισες τον «Στρατιώτη» της ζωής σου, τον πατέρα μας, που σε έφερε στα ξένα… Έτσι αισθανόσουν στην Κρήτη. Ξένη. Μα ήθελες να έχεις δικούς σου ανθρώπους, έτσι μου’ λεγες, κι έκαμες πολλά παιδιά. Ροδόσταμο στη μοναξιά της ξένης, εμείς, τα παιδιά σου.
Η ζωή σου όλη ήταν ένα μάθημα συνέπειας, ανθρωπιάς, ήθους και αξιοπρέπειας. Μανούλα μου δε σε χόρτασα, δεν σε έζησα όσο θα μου φτανε. Μικρά-μικρά μας έδιωχνες απ’ την αγκάλη σου για να μάθουμε γράμματα, και γω κοιμόμουν με τη φωτογραφία σου στο προσκεφάλι μου, ως φυλακτό. Τώρα έγινες η προσευχή μου, όταν κοιμάμαι κι όταν σκοντάφτω θα σε αναπολώ για να δυναμώνω.
Κυρία σε φώναζαν όλοι, και αποτελούσες πρότυπο για τις νεότερες. Λόγια, από τα στόματα βγαλμένα, όσων ήταν μαζί μας κείνη τη νύχτα του αποχαιρετισμού σου.
Η Δοσία, η Ζαχαρούλα, η Μαρία, η Ελένη….
«Μάνα μου!» Δεν θα ξαναπώ ποτέ αυτή τη λέξη. Πόσο μου λείπεις…
Η ΚΟΡΗ ΣΟΥ
ΣΜΑΡΑΓΔΗ ΚΟΥΜΕΝΤΑΚΗ
