ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ ΣΥΛΛΟΓΟΥ ΚΟΥΡΟΥΘΙΑΝΩΝ 2015
Η έκδοση από τον σύλλογο Κουρουθιανών του ημερολογίου 2015 όπως και το 2014,με τα τσισιριστά γίνεται στο πλαίσιο ενός προγράμματος ανάδειξης των φυσικών και ανθρωπογενών ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του τόπου.
Το περιεχόμενο του, 36 φωτογραφίες από βίγλες, κούμους και μιτάτα παρουσιάζονται ως τοπία οπτικής απόλαυσης και αντιμετωπίζονται ως τόποι με πληρότητα νοήματος. Στοχεύει στην κατανόηση του πραγματικού και βαθύτερου περιεχομένου αυτών των κατασκευών, στην ευαισθητοποίηση των αρμόδιων φορέων και του ευρύτερου κοινού, για την ανάγκη του σεβασμού της συντήρησης, διατήρησης και ανάδειξης της αυθεντικής τους μορφής και κατάστασης.
ΤΟΠΙΑ ΜΝΗΜΗΣ
ΒΙΓΛΕΣ ΚΟΥΜΟΙ ΜΙΤΑΤΑ ΜΙΤΑΤΟΚΑΘΙΣΜΑΤΑ ΣΤ΄ ΑΟΡΙ ΤΩΝ ΚΟΥΡΟΥΤΩΝ
Οι όροι βίγλες, κούμοι, μιτάτα, μιτατοκαθίσματα, αφορούν σε κατασκευές εξυπηρέτησης των κτηνοτροφικών δραστηριοτήτων. Αδρές και ανεπιτήδευτες ξηρολιθοδομές –ξεροπέτρι- από το υλικό του άμεσου περιβάλλοντος, ταυτισμένες με το περιβάλλον, εκφράζουν την αντίληψη της ολιγάρκειας, της αίσθησης του απέριττου και του αναγκαίου απαιτητού. Έχουν προκύψει από αυτενέργεια των ιδιοκτητών τους, προϊόντα ακάματου μόχθου και επίμονου αγώνα επιβίωσης στις σκληρές συνθήκες του τόπου και της εποχής.
Στην ορεινή περιοχή των Κουρουτών καταγράφονται δεκαεπτά εγκαταστάσεις μιτάτων, και εννέα καλύβια – βίγλες. Ο σημαντικός αριθμός και η πυκνότητά τους σχετίζεται με το πλήθος των ανεξάρτητων κτηνοτρόφων αλλά και με την ανάγκη της άμεσης τυροκόμησης κοντά στην περιοχή των βοσκοτόπων. Αυτό άλλαξε ριζικά κατά τη δεκαετία του 1970 όταν δημιουργήθηκαν συνθήκες ευχερούς μεταφοράς από τις ορεινές περιοχές σε οργανωμένα τυροκομία. Επί πλέον η εκτεταμένη μετανάστευση εσωτερική και εξωτερική, αποδυνάμωσε το ανθρώπινο δυναμικό και μείωσε σημαντικά τον αριθμό των κτηνοτρόφων. Συνέπεια η εγκατάλειψη και ερήμωση αυτών των εγκαταστάσεων.
Όλες αυτές οι κατασκευές και ως ερείπια, αποτελούν τεκμήρια και αυθεντικούς μάρτυρες ενός τρόπου ζωής με αναφορά στο απώτατο παρελθόν, με κυριότερο χαρακτηριστικό την αμεσότητα της σχέσης με τη φύση.
Βίγλες Ελάχιστα κτίσματα –τα καλύβια– σε εποπτικές θέσεις. Από εκεί ο βοσκός μπορεί να παρακολουθεί το ποίμνιο του να μην εκτραπεί σε βοσκοτόπια άλλου κτηνοτρόφου -σε άλλη δοχαρέ– η σε καλλιέργειες, και να το προστατεύει από πιθανή ζωοκλοπή.
Κούμοι Μικρά βοηθητικά κτίσματα, για την απομόνωση –κούμιασμα– ζώων ειδικού προορισμού.
Μιτάτο Το συγκρότημα περιλαμβάνει:
-Το κυρίως κτίσμα συνήθως με δύο χώρους. Ο ένας περιλαμβάνει τις απαραίτητες υποδομές για τη παρασκευή του τυριού και την ενδιαίτηση του προσωπικού. Ο άλλος, το τυροκέλι, προορίζεται για την φύλαξη του τυριού. Η προσπέλαση του γίνεται από μικρό άνοιγμα έρποντας. Όταν δεν υπάρχει τυροκέλι το τυρί φυλάσσεται σε φυσική κοιλότητα την τρύπα.
-Την μάντρα όπου συγκεντρώνονται τα ζώα προς άρμεγμα. Το άρμεγμα γίνεται στο κατώφλι της -ονομάζεται κόκκαλος– όπου υπάρχει ειδική υποδοχή του δοχείου για το γάλα.
Μιτατοκάθισμα Ο τόπος του εγκατεστημένουμιτάτου «Στο μιτατοκάθισμα του Τζερζελέ γίνεται ζεύκι με πεντέξι νομάτους, τα μεγαλύτερα ράκαδα τση καστέρας.» Γιάννη Πλατύρραχου «Τσάρπαλος».
Ως δομή οι κατασκευές αυτές μπορούν να καταταχθούν σε τρείς κατηγορίες.
–Τα γυριστά. Θολοειδείς λίθινες κατασκευές κυκλικής κάτοψης, δομημένες με το αρχαϊκό εκφορικά σύστημα. Οι κύριοι χώροι είναι με οπαίο στην κορυφή. Υπάρχουν τρία τέτοια Μιτάτα στην περιοχή όλα στο πάνω αόρι στο όριο της ζώνης του δάσους, κτισμένα κατά τον μεσοπόλεμο:
-Στο Φούλακα των αδερφών Κωστή και Μηνά Πλατύρραχου του Λαδοκοκόλη
-Στα Σόπατα των αδερφών Καπελώνη του Μανέλη
-Στη θέση Κοπράνες του Μανελοστεφανή – Στεφανής Στεφανάκης του Μανέλη
Ένα σπουδαίο δείγμα τέτοιας κατασκευής εντοπίζεται και στ΄αόρι της Βισταγής.
-Με δώμα. Ορθογωνικής κάτοψης. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν τα ένδεκα από τα δεκαεπτά καταγραμμένα μιτάτα. Κάποια από αυτά ανήκουν στην περίοδο της Τουρκοκρατίας. Η δυσχερής εξασφάλιση στεγανότητας του δώματος συνέβαλε στη σύντομη κατάρρευση μετά την εγκατάλειψη τους.
–Τα Βραχοκτίσματα. Στοιχειώδεις εγκαταστάσεις με συμπληρωματικές κατασκευές σε προεξοχές βράχων. Όπως αυτά στις τοποθεσίες Κερατόσπηλια, Μηλιαράς, και Κουρτέσης.
Στην σημερινή τους κατάσταση τα γυριστά, μιτάτα και καλύβια, διατηρούν σχετικά καλά την ακεραιότητα τους αν και απαιτούν σημαντικές επεμβάσεις συντήρησης. Από τα υπόλοιπα κάποια εντοπίζονται ως ίχνη, άλλα υφίστανται ως ερείπια που επιδέχονται πλήρους ή μερικής αναστήλωσης, ένα έχει κατεδαφιστεί – σώζεται το υπόγειο τυροκέλι, ένα έχει υποστεί παράλλαξη και σημαντική αλλοίωση -σώζεται επίσης το τυροκέλι- και ένα έχει αναστηλωθεί τη δεκαετία του 1980 ενταγμένο στο πρόγραμμα Leader-μελέτη Αντώνης Νουκάκης, εκτέλεση Στεφανής Στεφανάκης.
Έκδοση Σύλλογος Κουρουθιανών, Γενική επιμέλεια-Κείμενο Αντώνης Νουκάκης, Σχεδίαση Γιώργης Νουκάκης, Φωτογραφίες Αντώνης Νουκάκης, Κωστής Ι. Πλατύρραχος, Γιώργης Ζ. Καπελώνης, Πληροφορίες Καταγραφής Μανώλης Κατσούγκρης, Οδηγός Περιήγησης Μηνάς I. Πλατύρραχος.
Απο το σύλλογο Κουρουθιανων Χρονια πολλα σε όλους Τους Αμαριωτες Το ημερολόγιο θα κυκλοφορησει την Δευτέρα 15 Δεκεμβριου και θα διατίθεται απο τα μελη του συλλογου και απο καταστήματα που θα ανακοινωθουν
