Το έλατο είναι ένα όμορφο, καταπράσινο και περήφανο δένδρο, που γεμίζει τις πλαγιές των βουνών και αγαλλιάζει το βλέμμα και την ψυχή των ανθρώπων.

Όμως το έλατο δεν είναι μόνον αυτό. Με το πέρασμα των αιώνων και την επικράτηση του Χριστιανισμού, σε μεγάλο μέρος των κατοίκων αυτού του πλανήτη περιβλήθηκε σιγά σιγά μύθους, μνήμες, δοξασίες, επιθυμίες και αναβαθμίστηκε σε ένα δένδρο σύμβολο. Το Σύμβολό της Αγάπης της φιλαλληλίας και της συντροφικότητας, που οφείλουν να έχουν οι άνθρωποι για όλα τα πλάσματα του κόσμου. Ο συμβολισμός αυτός επεκτάθηκε λιγότερο ή περισσότερο σε όλους τους λαούς του Κόσμου, ακόμη και εκείνους που δεν ασπάζονται την Χριστιανική Θρησκεία.

Η αρχή των σχετικών με το έλατο εθίμων βρίσκεται, στην αρχαία Ελλάδα. Οι πρόγονοι μας, από τα αρχαιότατα χρόνια, συνήθιζαν να περιφέρουν προς τιμήν των Θεών, κατά τις ημέρες των εορτών τους, κλαδί δένδρου, το οποίο ονόμαζαν Ειρεσιώνη και είχαν στολίσει αναλόγως. Στην εορτή προς τιμήν του Δία περιέφεραν κλάδους δρυός ή πεύκου, πάνω στο οποίο είχαν κρεμάσει καρπούς και μεταλλικές μπάλες. Στην γιορτή προς τιμήν του Απόλλωνα και των Ωρών, περιέφεραν κλάδους δάφνης. Στις δε εορταστικές εκδηλώσεις προς τιμήν της Αθηνάς, τα Πυανέψια, τα οποία τελούνταν κατά μήνα Πυανεψίωνα (Οκτώβριο) τα αγόρια της πόλης γύριζαν στα σπίτια κρατώντας κλάδους ελαίας, που τους έκοβαν από τις ιερές ελιές, που υπήρχαν στην Ακαδημία και ήταν αφιερωμένες στην Θεά. Αυτούς τους στόλιζαν με καρύδια αμύγδαλα κάστανα και τούφες από λευκό ή κόκκινο μαλλί ερίου, εξ ου και το όνομα (ειρος=έριον). Έψαλαν μάλιστα και κάλαντα, τα οποία είχαν το ίδιο περίπου περιεχόμενο με τα σημερινά!

Δείτε ένα μικρό απόσπασμα που μας έχει διασωθεί:

Στο σπίτι τούτο που’ ρθαμε Του πλούσιου νοικοκύρη

Ν’ ανοίξουνε οι πόρτες του

Να μπει ο πλούτος μέσα

Να μπει ο πλούτος κι’ η χαρά

Κι’ η ποθητή ειρήνη… ’

Με αυτό τον τρόπο ευχαριστούσαν την Θεά για την γονιμότητα, των σπαρτών, την επιδεξιότατα των χεριών των κοριτσιών τους και την ευστροφία και νηφαλιότητα των νέων, που τους προσέφερε η Αθηνά, προστάτιδα των τεχνών και της εργασίας και την παρακαλούσαν να συνεχίσει να τους προστατεύει και για την καινούργια χρονιά. Μην ξεχνούμε, ότι μόλις είχε αρχίσει το νέο έτος, που στην αρχαία Ελλάδα ξεκινούσε τον μήνα Σεπτέμβριο.

Όταν εδραιώθηκε το Βυζαντινό Κράτος η συνήθεια πέρασε σε αυτό, όπως και πολλές άλλες, προσαρμοσμένη στην νέα θρησκεία. Έτσι οι Βυζαντινοί στόλιζαν ένα κλαδί πεύκου, που εύκολα το εύρισκαν κοντά στα σπίτια τους, η Μικρά Ασία είναι γεμάτη πεύκα, την ημέρα της γέννησης του Χριστού.

Την συνήθεια παρέλαβαν οι διάφοροι Ευρωπαϊκοί λαοί και την ανέμειξαν με δικές τους παλαιότερες συνήθειες. Επειδή στις Πατρίδες τους το προσφορότερο δένδρο ήταν το έλατο, χρησιμοποίησαν αυτό. Ο Χριστιανισμός της Δύσης προσπάθησε να προσδώσει ουσιαστικό περιεχόμενο και να αναδείξει, αφού πια ήταν παντοδύναμος, το ανθρωπινότερο πρόσωπο του Θεού. Έτσι η γέννηση του Χριστού, που έφερνε στον κόσμο την αγάπη την ειρήνη και την πραότητα, απέκτησε ένα σύμβολο, το έλατο, και το στόλισε, συμβολικά, στην κορυφή του με το αστέρι, που οδήγησε τους τρεις μάγους στην φάτνη του Ιησού.

Το νέο Ελληνικό Κράτος μετά την απελευθέρωση από τον Τουρκικό ζυγό παρέλαβε, ως αντιδάνειο, την συνήθεια και σιγά σιγά την ενσωμάτωσε στα Χριστουγεννιάτικα έθιμα που ίσχυαν στον ελλαδικό χώρο.

Τα παιδιά λάτρεψαν αυτό το στολίδι, που γέμιζε το δωμάτιο με την παρουσία και το άρωμα του και έκρυβε κάτω από τα κλαδιά του, δώρα. Βέβαια ανάλογα με την δυνατότητα του κάθε γονιού, αυτά μπορεί να ήταν από ένα χρηστικό αντικείμενο, όπως καινούργια, καθαρά ρούχα ή υποδήματα, ακόμη και ένα ζεστό παλτό, ή μια πάνινη χειροποίητη μπάλα, από τα κουρέλια που η μάνα φύλαγε προσεκτικά όλο τον χρόνο, μέχρι πανάκριβα παιχνίδια, όπως π.χ. ολόκληρες εγκαταστάσεις σιδηροδρόμων, που γέμιζαν ολόκληρο το παιδικό δωμάτιο.

Οι μεγάλοι πάλι, φόρτωσαν στο Χριστουγεννιάτικο δένδρο τις ελπίδες και την επιθυμία για μια καλλίτερη και πιο ανθρώπινη ζωή, για περισσότερη επικοινωνία, τρυφερότητα και αγάπη μεταξύ τους. Θέλησαν να πιστέψουν ότι αν σταθούν κάτω από τα κλαδιά του αγκαλιασμένοι, ίσως η αγάπη τους να αντέξει στον χρόνο.

Με αυτό το συμβολισμό έφθασε λοιπόν το έλατο μέχρι τις μέρες μας.

Σήμερα το έθιμο του στολισμού ενός έλατου έχει επεκταθεί σε όλο τον κόσμο ασχέτως θρησκεύματος. Δεν είναι βέβαιο όμως, πόσοι αντιλαμβάνονται την σημασία του και επιδιώκουν κάτι περισσότερο, από το να στολίζουν εντυπωσιακά το σαλόνι τους.

                                                                                                ΕΜΜΑΝΟΥΗΛ ΤΣΑΓΡΗΣ

                                                                                             Πρώην Πρόεδρος του Συλλόγου                

                                                                                                       Βισταγιανών Αθήνας

Αριθμός Προβολών: 2